581 lat temu zmarł Władysław Jagiełło

Władysław Jagiełło (1352/1362-1434) był najdłużej panującym polskim monarchą. Z okazji kolejnej rocznicy jego śmierci warto na moment zatrzymać się nad jego postacią.

Jogaila staje się Władysławem Jagiełłą

Jagiełło (lit. Jogaila) urodził się prawdopodobnie w 1352 bądź 1362 roku na Litwie. Był synem Wielkiego Księcia Litwy Olgierda, który pochodził z rodu Giedyminowiczów, oraz Julianny, księżniczki twerskiej. Od 1377 roku sprawował rządy na Litwie. Po pokonaniu przeciwników w wojnie domowej w latach 1381-1384 (stryj Kiejstut zginął) zaczął szukać silniejszego sojusznika w walce z Krzyżakami. Panowie polscy zaproponowali mu małżeństwo z królem Polski Jadwigą. Najpierw jednak należało zerwać zaręczyny i dziecięcy ślub Jadwigi z Wilhelmem Habsburgiem. Po pokonaniu przeciwności Jagiełło wystawił akt unii w Krewie dnia 14 sierpnia 1384 roku, w którym złożył zobowiązanie włączenia Litwy do Korony, zawarcia ślubu z Jadwigą oraz chrystianizacji Litwy. 15 lutego 1386 roku przyjął chrzest i od tego momentu znany jest jako Władysław Jagiełło. Trzy dni później zawarł małżeństwo z Jadwigą, a 4 marca  został koronowany na króla Polski.

Problemy na Litwie

Na Litwie ster władzy dzierżył brat Jagiełły Skirgiełło. Przeciwny braciom stryjecznym był syn Kiejstuta-Witold. Zawarł on w 1398 roku pokój a Krzyżakami, w którym oddawał im Żmudź, a sam ruszył z ekspansją na wschód. Przegrał jednak z Tatarami w bitwie nad rzeką Worsklą. Chciał oderwać Litwę od Korony. W 1400 roku pojednał się z Władysławem Jagiełłą i otrzymał dożywotni tytuł Wielkiego Księcia Litwy. Tytularną zwierzchność nad Witoldem Władysław Jagiełło zachował jako Najwyższy (supremus) Książę Litwy. Umocnił to traktat w Radomiu z 11 marca 1401 roku. Porozumienie dot. obsady tronu na Litwie nazwano unia wileńsko-radomską.

Walka z Krzyżakami

Priorytetem polityki Władysława Jagiełły było rozwiązanie konfliktu z Zakonem Krzyżackim. Podczas tzw. wielkiej wojny z Krzyżakami (1409-1411)  zdołał on załamać potęgę i dominację Zakonu. Pokazała to chociażby zwycięska bitwa pod Grunwaldem. Po wojnie umiejętna dyplomacja u papieża oraz cesarza, szczególnie podczas Soboru w Konstancji, gdzie płomienne mowy wygłosił profesor Akademii Krakowskiej Paweł Włodkowic.

„Walka” o ocalenie dynastii

Celem Władysława Jagiełły było również zapewnienie sobie sukcesji na tronie polskim. Jego pozycja spadła po śmierci Jadwigi Andegaweńskiej i ich córki Elżbiety Bonifacji w 1399 roku. Jego prawa miało wzmocnić małżeństwo z wnuczką Kazimierza Wielkiego Anną von Cilly (Cylejską) w 1402 roku. Z Anną Jagiełło miał córkę Jadwigę (1408-1431). Kolejną żoną po śmierci Anny była Elżbieta Granowska (od 1417 roku). Kolejną i ostatnią żoną króla była od 1422 roku Sonka Holszańska (prawosławna, po chrzcie katolickim używała imienia Zofia). Urodziła ona trzech synów: Władysława (1424-1444), Kazimierza (1426-1427) i drugiego Kazimierza (1427-1492), przyszłego króla Kazimierza IV Jagiellończyka. Zapewnienie sukcesji dla synów król okupił licznymi przywilejami.

Bilans

 Władysław Jagiełło to jeden z najlepiej ocenianych polskich monarchów. Był ojcem unii Korony z Litwą, która jednak jak pokazała historia przyczyniła się raczej do upadku i rozbiorów. Wykonując testament Jadwigi i odnawiając Akademię Krakowską na wieki zawarł w jej obecnej nazwie swoje imię. Miał swoich wiernych współpracowników zwł. Mikołaj Trąba, ale tez silna była opozycja antykrólewska na czele ze Zbigniewem Oleśnickim.

Śmierć

Władysław Jagiełło zmarł 1 czerwca 1434 roku w Gródku ( zwanym odtąd Jagiellońskim) na wskutek, jak pisał Jan Długosz (niechętny Jagielle), zapalenia płuc, którego nabawił się słuchając nocą słowików.

Czytaj także: Litewska Telewizja Publiczna LRT będzie emitować „Czas Honoru”

Żr.: wikipedia, wiedza własna
Fot.: commons.wikimedia.org