4 grudnia 1926 roku Roman Dmowski powołał do życia Obóz Wielkiej Polski. Była to odpowiedź na dokonany pół roku wcześniej, przez Józefa Piłsudskiego, Zamach Majowy.
Obóz Wielkiej Polski, w swoim założeniu miał mieć strukturę powszechną, tzn. nie miał być organizacją stricte polityczną, a społeczną, zrzeszającą środowiska prawicowe i centroprawicowe, nastawione opozycyjnie do rządu sanacji, stąd też jego nazwa nie odwołująca się wprost do idei narodowej.
Zjazd założycielski odbył się 4 grudnia 1926 roku w Poznaniu. Rozpoczęła go Msza Święta, odprawiona przez senatora, ks. Antoniego Stychla, a następnie w tzw. „białej Sali” hotelu Bazar doszło do części oficjalnej na której zaprezentowana została deklaracja ideowa nowej organizacji oraz zaprezentowane zostały jej władze. Na czele organizacji, jako Wielki Oboźny stanął sam Dmowski.
Deklaracja ideowa, o której poniżej zawierała kilka punktów, które następnie miały zostać rozszerzone, jako konkretny program organizacji. Tak się też stało, a broszury przygotowały najtęższe umysły obozu narodowego. Kwestie zagadnień ustrojowych opisał Dmowski w Zagadnieniach Rządu, polityce gospodarczej poświęcone zostały prace profesorów nauk ekonomicznych, Romana Rybarskiego Polityka i gospodarstwo, oraz Jerzego Zdziechowskiego Polityka finansowa organizacje wymiaru sprawiedliwości opisał Bohdan Wasiutyński w Praworządności, kwestiami polityki międzynarodowej zajął się natomiast Zygmunt Berezowski w Polityce zagranicznej natomiast zagadnienia stosunku państwa i narodu do religii opisał Dmowski w Kościół naród i państwo.
Sama organizacja skupiła w sobie 200, do nawet 300 tysięcy aktywnych działaczy. Skupiała wiele pomniejszych organizacji, miała też swoje ramię polityczne którym było Stronnictwo Narodowe. Obóz Wielkiej Polski zostal rozwiązany przez władze sanacyjne 28 marca 1933 roku. Część działaczy zorientowanych na walkę polityczną skupiła się wtedy przy Stronnictwie Narodowym, reszta, zwłaszcza ta nastawiona bardziej radykalnie utworzyła Obóz Narodowo-Radykalny.
Bilans i dorobek OWP, trzeba ocenić jak najbardziej pozytywnie, w okresie jego istnienia kwitła myśl narodowa, a skala zaangażowania dobitnie oddaje jak wielkim poparciem społecznym cieszyła się myśl narodowa w polskim społeczeństwie. Przede wszystkim jednak, OWP wychował pokolenie Polaków, które później ochoczo sięgnęło za broń i szczędziło krwi w walce z zaborcą. Ani tym z zachodu, ani tym ze wschodu.
Deklaracja ideowa natomiast prezentowała się następująco:
1. Obóz Wielkiej Polski jest organizacją świadomych sił narodu, mających za zadanie uczynić go zdolnym do silnego ujęcia w swe ręce spraw swoich, sprawić, ażeby stał się on w pełnym tego słowa znaczeniu panem swoich losów.
2. Celem naszego narodu, w pojęciu Obozu Wielkiej Polski, jest stać się narodem wielkim, zarówno w życiu wewnętrznym państwa, jak w stosunkach międzynarodowych. Wielkim jest naród, który wysoko nosi sztandar swej wiary, swej cywilizacji i swej państwowości. Działalność Obozu zmierza do tego, ażeby Polacy sami czcili i nakazywali innym cześć dla swej wiary, dla cywilizacji polskiej i dla państwa polskiego.
3. Wiara narodu polskiego, religia rzymskokatolicka, musi zajmować stanowisko religii panującej, ściśle związanej z państwem i jego życiem, oraz stanowić podstawę wychowania młodych pokoleń.Przy zapewnionej ustawami państwowymi wolności sumienia – zorganizowany naród nie może tolerować, ażeby jego wiara była przedmiotem ataków lub doznała obrazy z czyjejkolwiek strony, ażeby religią frymarczono dla jakichkolwiek celów lub prowadzono zorganizowana akcje w celu rozkładu życia religijnego narodu.
4. Cywilizacja polska, jeżeli ma być cywilizacja wielkiego narodu, musi się wyrażać:
1) w przywiązaniu i czci dla przeszłości, dla tradycji polskiej, w noszeniu z godnością mienia Polaka;
2) w głębokim poczuciu obowiązku względem Ojczyzny i odpowiedzialności każdego obywatela za swe czyny na zajmowanym stanowisku w życiu narodu;
3) w poczuciu hierarchii przy organizacji zarówno pracy, jak walki – i w surowej karności, bez hierarchii bowiem i karności naród jest bezwładnym ciałem, niezdolnym do jakiegokolwiek działania;
4) w wysokim poziomie obyczajów i dyscyplinie obyczajowej, nakazującej wszystkim szanować poczucie moralne narodu;
5) w organizacji surowej opinii publicznej, swym naciskiem nie dopuszczającej do czynów, przynoszących narodowi szkodę polityczna, moralna lub materialna;
6) w bogatej i posiadającej wysoki poziom twórczości duchowej we wszystkich dziedzinach;
7) w wielkiej wytwórczości materialnej, w wytężonej i sprawnie zorganizowanej pracy, zapewniającej narodowi środki do życia, a państwu potęgę; wreszcie w męstwie obywateli, w odważnej ich walce przeciw wszystkiemu, co naród rozkłada, osłabia lub poniża.
5. Państwo wielkiego narodu musi być zorganizowane, ażeby było zdolne:
1) zapewnić sobie szacunek i uznanie swych praw u obcych, zabezpieczyć siebie i swych obywateli od upokorzenia i wyzysku gospodarczego;
2) zapewnić wszystkim obywatelom sprawiedliwość, zabezpieczyć ich od krzywdy z czyjejkolwiek strony, zapewnić im bezpieczeństwo życia i mienia, spokój i wolność pracy, wreszcie obronić ich, a zwłaszcza młode pokolenie, od zgorszenia;
3) przestrzegać surowo prawa, na którym istnienie jego i życie społeczeństwa się opiera – i zmuszać wszystkich do poszanowania praw, żadnego bezprawia nie pozostawiać bezkarnie;
4) nakazywać szacunek dla siebie i swych instytucji wszystkim, poczynając od rządu i jego organów, które muszą spełniać należycie swe obowiązki i ściśle dotrzymywać przyjętych zobowiązań;
5) wreszcie musi być gotowy do natychmiastowego tłumienia wszelkich objawów anarchii i do wystąpienia każdej chwili na zewnątrz w obronie swych interesów i swej godności.
6. Na powyższych zasadach opiera się program Obozu Wielkiej Polski, który w poszczególnych działach będzie rozwijany w publikacjach i instrukcjach organizacyjnych.
źródło: M.Kowalski Myśl narodowa w II Rzeczpospolitej,
Deklaracja ideowa Obozu Wielkiej Polski [w] A. Meller, Życie i Śmierć dla Narodu
foto: kierunki.info
