Niedawno wspominaliśmy o setnych urodzinach generała, który urodził się 15 stycznia 1914 roku w Warszawie. Dzisiaj z przykrością informujemy, że wieku 100 lat na wieczną wartę odszedł generał brygady Stefan Bałuk ps. „Starba”. Był jednym z czterech ostatnich żyjących cichociemnych. Uczestniczył w wojnie obronnej Polski 1939, kampanii francuskiej 1940, a także w Powstaniu Warszawskim. Po zakończeniu II wojny światowej początkowo pracował jako taksówkarz, następnie aż do emerytury jako fotografik.
Młodość
Stefan Bałuk urodził się w Warszawie 15 stycznia 1914 r. jako syn Władysława Bałuka i Marii Uszyńskiej. Świadectwo dojrzałości zdał w 1933 r. w Rakoniewicach, a później wstąpił do Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu. Został Absolwentem Szkoły Nauk Politycznych. II Wojna zastała go na III roku studiów prawa.
II wojna światowa
6 września 1939 r. Stefan Bałuk wstąpił do 9 batalionu Pancernego w Lublinie. Wykonał wówczas swoje pierwsze zdjęcie wojenne przedstawiające zbombardowane budynki przez Luftwaffe we Lwowie. Po Kampanii Wrześniowej przez Węgry, Rumunię i Bejrut dostał się do Francji. Tam był w 10 Brygadzie Pancerno – Motorowej gen. St. Maczka. Po upadku Francji ewakuował się do Wielkiej Brytanii. W maju 1942 r. zgłosił się do szkoły wywiadu w Glasgow, został cichociemnym i ukończył tę szkołę w stopniu podporucznika. 9 kwietnia 1944 r. zrzucono go na spadochronie z bazy we Włoszech do Polski. Wcześniej dwukrotnie próbowano to zrobić, ale uniemożliwiła to najpierw usterka samolotu, a przy kolejnej próbie pogoda. Przed wybuchem powstania Bałuk sporządził dokumentację fotograficzną niemieckich umocnień w Warszawie, między innymi sfotografował Aleję Szucha i dzisiejszy Plac Piłsudskiego.
Gdy wybuchło powstanie warszawskie Stefan Bałuk walczył w plutonie „Agaton” batalionu „Pięść” zgrupowania „Radosław”. W jego trakcie dokumentował życie powstańców, a także dokonał wielu śmiałych akcji w celu nawiązania łączności z innymi walczącymi oddziałami.Brał udział w natarciu na Dworzec Gdański. Po tej akcji przedarł się kanałami na Stare Miasto, następnie tą samą drogą udał się do Śródmieścia by przekazać meldunek do gen. T. Bora – Komorowskiego. Za ten wyczyn Generał odznaczył go krzyżem Virtuti Militari. Po powstaniu internowany był w oflagu Gross-Born. W 1945 r. uciekł z obozu i dotarł do Warszawy.
Stefan Bułak tak oceniał w jednej z wypowiedzi Powstanie Warszawskie: „Było to czyste szaleństwo, a to, że walczyliśmy aż 63 dni, tego nikt z dowódców przez powstaniem nie mógł przewidzieć”. Mimo to uważa, że Polacy mieli prawo podjąć walkę : „Tak, po stokroć tak, mieliśmy prawo walczyć o wolność naszego Narodu. I jeszcze raz pokazać światu, że na tej ziemi my jesteśmy gospodarzami”.
PRL i III RP
- Po powrocie do Warszawy w 1945 r. dołączył do ruchu antysowieckiego zajmując się tworzeniem dokumentów, jako kierownik Wydziału Legalizacji „Agaton 2″. W tym samym roku został aresztowany i 2 lata spędził w więzieniu z którego wyszedł po ogłoszeniu amnestii w 1947 roku. W latach 1947 – 1950 pracował jako taksówkarz, a od 1950 do 1972 r. jako fotografik w Centralnej Agencji Fotograficznej (która w 1991 r. weszła w skład Polskiej Agencji Prasowej). Był współautorem pierwszego albumu o powstaniu warszawskim „Miasto nieujarzmione”, który ukazał się w 1957 roku. W 1972 r. przeszedł na emeryturę i rozpoczął aktywne działanie w środowiskach kombatanckich. Również z jego inicjatywy w ubiegłym roku powstał pomnik Cichociemnych w Warszawie, a wcześniej pomnik Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej. Oba te pomniki stoją w pobliżu gmachu sejmu w Warszawie.
Odznaczony, honorowany, awansowany
Stefan Bałuk był członkiem Związku Polskich Artystów Fotografików. W 1999 r. w stanie spoczynku awansowany został na podpułkownika, a w 2006 r. na generała brygady. Był Honorowym Obywatelem Tuszowa Narodowego (2006) i Warszawy (2008), a od 2010 r. kanclerzem kapituły Virtuti Militari. Odznaczony: Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, dwukrotnie Krzyżem Walecznym oraz Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami.
Fot. Mariusz Kubik | Wikipedia, Archiwum, Red is Bad
Kolaż i tekst: Łukasz Cichy
Źródło: historykon.pl
