Pakiet wolności akademickiej przyjęty przez rząd. Co zakłada?

Wyrażanie przez nauczycieli akademickich przekonań religijnych, światopoglądowych lub filozoficznych nie będzie stanowiło przewinienia dyscyplinarnego – wynika z projektu noweli ustawy, który we wtorek przyjął rząd. Jest on określany pakietem wolnościowym lub pakietem wolności akademickiej.

Chodzi o projekt nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, przedłożony przez ministra edukacji i nauki.

„Rząd chce zagwarantować członkom wspólnoty uczelni – zwłaszcza nauczycielom akademickim – możliwość swobodnego wyrażania myśli i słowa. Rozwiązanie to jest związane ze zgłaszanymi naruszeniami wolności wyrażania poglądów, które występują na uczelniach” – czytamy w komunikacie po wtorkowym posiedzeniu rządu.

Wskazano w nim, że środowisko akademickie sygnalizowało potrzebę wprowadzenia rozwiązań prawnych, które z jednej strony będą przeciwdziałać zagrożeniom dla wolności nauczania, wolności słowa, badań naukowych i ogłaszania ich wyników, a z drugiej – ograniczą skutki naruszania tych wolności.

„Przejawami takich zagrożeń są m.in. wywieranie presji psychicznej, agresja słowna, uniemożliwianie brania udziału w wydarzeniach naukowych, utrudnianie aktywności dotyczącej działalności publikacyjnej czy też rozpoczynanie postępowań dyscyplinarnych. Cenzura i wynikające z niej spory między przedstawicielami środowiska akademickiego wpływają także ujemnie na wizerunek uczelni oraz na obraz polskiego systemu szkolnictwa wyższego i nauki” – czytamy

Zgodnie z projektem nowelizacji rektor będzie miał dodatkowe zadanie polegające na zapewnianiu w uczelni poszanowania wolności nauczania, wolności słowa, badań naukowych i ogłaszania ich wyników. Dotyczyć to będzie także debaty akademickiej organizowanej przez członków wspólnoty uczelni, z zachowaniem zasad pluralizmu światopoglądowego i przepisów porządkowych uczelni.

Rektor będzie mógł realizować to zadanie przez monitorowanie poszanowania wolności w uczelni, a w szczególności przez wprowadzenie odpowiednich przepisów w aktach wewnętrznych uczelni, określenie „dobrych praktyk” związanych z tym zagadnieniem, a także podejmowanie określonych działań w przypadku naruszenia tych wolności, w ramach posiadanych kompetencji.

Dobór instrumentów realizacji tego zadania będzie dokonywany w ramach autonomii uczelni.

W projekcie zaproponowano też wprowadzenie przepisu, zgodnie z którym wyrażanie przekonań religijnych, światopoglądowych lub filozoficznych przez nauczycieli akademickich nie będzie stanowiło przewinienia dyscyplinarnego.

W myśl projektu możliwość wniesienia zażalenia na postanowienie rektora o poleceniu rzecznikowi dyscyplinarnemu rozpoczęcia prowadzenia sprawy. Zażalenie to będzie rozpatrywane przez komisję dyscyplinarną przy ministrze edukacji i nauki.

Możliwość wniesienia zażalenia na postanowienie rektora będzie jednak ograniczona wyłącznie do przypadków, gdy sprawa objęta postanowieniem, będzie dotyczyła wyrażania przez nauczyciela akademickiego przekonań religijnych, światopoglądowych lub filozoficznych.

Rzecznik dyscyplinarny nie będzie mógł rozpocząć prowadzenia sprawy do czasu bezskutecznego upływu terminu na wniesienie zażalenia lub rozpatrzenia sprawy przez komisję dyscyplinarną przy ministrze.

Od orzeczenia komisji dyscyplinarnej przy ministrze będzie przysługiwało zażalenie do Sądu Apelacyjnego w Warszawie – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, przy czym rozpatrywanie sprawy przez ten sąd nie będzie wstrzymywało ewentualnych działań w sprawie.

Zgodnie z projektem rektor nie będzie już mógł zawieszać nauczyciela akademickiego w pełnieniu obowiązków, w czasie postępowania wyjaśniającego prowadzonego w jego sprawie. Zawieszenie nauczyciela akademickiego na tak wczesnym etapie prowadzenia sprawy, nie jest bowiem zasadne i niezbędne.

Nowe rozwiązania mają wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia nowelizacji w Dzienniku Ustaw. (PAP)

Źródło: Serwis Nauka w Polsce – www.naukawpolsce.pap.pl, Autorka: Danuta Starzyńska-Rosiecka