Biolog: barszcz Sosnowskiego groźny dla człowieka, szkodliwy dla przyrody

Barszcz Sosnowskiego to jedna z najgroźniejszych roślin dla człowieka oraz szkodliwa dla przyrody – powiedział PAP biolog z Uniwersytetu Łódzkiego prof. Dominik Kopeć. Występujący w całej Polsce gatunek w upalne dni może spowodować poparzenia skóry lub inne dolegliwości, nawet bez bezpośredniego kontaktu z nim.

Zetknięcie się z rosnącym m.in. na łąkach, polach, przy drogach, a także w ogrodach, parkach czy lasach barszczem Sosnowskiego podczas wakacyjnych wędrówek może być bardzo bolesne. Kontakt z parzącą rośliną szczególnie w upalne dni wywołuje u człowieka oparzenia II i III stopnia, a także nudności, wymioty, bóle głowy i zapalenie spojówek.

„To jedna z najgroźniejszych dla człowieka roślin występujących w Polsce. Najbardziej niebezpieczny jest bezpośredni kontakt fizyczny. Uszkodzenie tkanki rośliny i wydostanie się furanokumaryny w kontakcie z ciałem w obecności światła słonecznego powoduje trudno gojące się poparzenia. Przekonałem się o tym na własnej skórze, kiedy trzy lata temu wędrując po Kaukazie nieświadomie otarłem się o nią nogą. Efektem było poparzenie i trudno gojące się rany. Na szczęście obszar rany był niewielki” – powiedział PAP prof. Dominik Kopeć z Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego (UŁ).

Dodał przy tym, że w upalne dni do poparzenia skóry może dojść nawet bez fizycznego kontaktu z tym gatunkiem, ponieważ w wysokiej temperaturze niebezpieczne związki wydostają się z rośliny w formie oparów olejków eterycznych. Będąc w pobliżu mogą one spowodować zaczerwienienie skóry, pęcherze oraz stany zapalne.

Właśnie z Kaukazu – jak wskazał biolog – barszcz Sosnowskiego w połowie ubiegłego wieku dotarł do Polski. Początkowo ze względu na duże i szybkie przyrosty uprawiany był jako roślina pastewna, źródło taniej paszy dla bydła. W związku z tym masowo wprowadzano ją do uprawy w PGR-ach. Z czasem jednak wyszły na jaw jej wady. Mięso i mleko krów karmionych barszczem pachniało kumaryną; barszcz ranił wymiona krów, a spożycie zielonki powodowało oparzenia przewodu pokarmowego, krwotoki wewnętrzne i biegunki.

„Dlatego do dziś występuje w dużej ilości na obszarach popegeerowskich. Bardzo dużo można spotkać go w rejonie Podkarpacia. Innymi regionami częstego występowania są Warmia i Mazury oraz Pomorze Zachodnie. Roślinę można jednak spotkać w całej Polsce, choć w pozostałych częściach kraju nie zajmuje aż takich wielkich połaci. Lubi dużą wilgotność, dlatego występuje w dolinach rzek, zabagnionych terenach, łąkach, leśnych polanach, nieużytkach” – tłumaczył prof. Kopeć.

Biolog zapewnił, że barszcz Sosnowskiego jest dość łatwo rozpoznać m.in. ze względu na jego duże rozmiary, ponieważ może osiągać do 3-4 metrów wysokości. „Natknięcie się na tak gigantyczną roślinę powinno wzmóc naszą ostrożność. Posiada też baldach białych kwiatów. Jeśli zobaczymy barszcz Sosnowskiego nie trzeba jednak panicznie uciekać. Warto jednak być świadomym, by szczególnie w ciepły, upalny dzień nie zbliżać się do niego, tylko go ominąć i oddalić się. Na pewno nie dotykać i nie zrywać” – podkreślił.

Zaznaczył, że barszcz Sosnowskiego nie posiada żadnych właściwości użytkowych. Do tego jest bardzo inwazyjny i ma ogromne zdolności rozrodcze. Jeden egzemplarz może wytworzyć nawet do 40 tys. nasion, co teoretycznie wystarczyłoby do obsiania nawet 200 ha.

„Rozprzestrzenia się w bardzo szybkim tempie i poza kontrolą człowieka, co nie jest też korzystne dla przyrody. Zagraża jej jako gatunek obcy wypierający nasze rodzime gatunki. Poprzez szybkie rozprzestrzenianie się zaczyna dominować i w środowiskach naturalnych zabierać miejsce, co w efekcie prowadzi do wymieranie rodzimych roślin i ekosystemów, które mogą być cenne i chronione” – przekonywał naukowiec z Katedry Biogeografii, Paleoekologii i Ochrony Przyrody.

Dodał, że populację barszczu Sosnowskiego należy zwalczać, choć – jak przyznał – to bardzo skomplikowane i długotrwałe zadanie. Jak wyjaśnił, można robić to za pomocą środków chemicznych oraz mechanicznie poprzez ścinanie i uszkadzanie szyj korzeniowych lub wykopywanie całych osobników.

„Powstają mapy występowania tego gatunku, m.in. na podstawie zdjęć satelitarnych i lotniczych. To pokazuje skalę problemu oraz mobilizuje gminy, które powinny w jakiś sposób wziąć odpowiedzialność i rozpocząć walkę z tą rośliną” – wyjaśnił prof. Kopeć.

Źródło: Serwis Nauka w Polsce – www.naukawpolsce.pap.pl, Autor: Bartłomiej Pawlak