![Człowiek Nawrockiego uderzył w Tuska. Premier nie wytrzymał. „Ale nie masz chłopie!” [WIDEO]](https://wmeritum.pl/wp-content/uploads/2025/12/Tusk.jpg)
Komitet Centralny Narodowy podjął decyzję o wybuchu powstania zbrojnego, które miało rozpocząć się w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 r. Była to reakcja na decyzję Aleksandra Wielopolskiego, który zgodził się na pomysł władz carskiej Rosji, by rozpocząć pobór do wojska (brankę).
W odróżnieniu od innych poborów w tym do wojska mieli zostać wcieleni młodzi ludzie, którzy byli „politycznie podejrzani” – zaangażowani w działalność patriotyczną. Młodzieńcy zagrożeni branką zaczęli ukrywać się w lasach.
Komitet przekształcił się w Tymczasowy Rząd Narodowy. Jego członkowie wydali manifest, w którym wzywali Polaków do walki i ogłosili reformy uwłaszczeniowe. Właściciele ziem mieli otrzymać odszkodowanie, a osoby, które walczyły w powstaniu, a nie posiadały ziemi, miały otrzymać po 3 morgi ziem, których właścicielem było państwo.
Na terenie byłego Królestwa Polskiego stacjonowało 100 tys. wojsk rosyjskich. Powstańcy wystawili na początku 6 tys. zdeterminowanych, lecz słabo uzbrojonych żołnierzy ( tylko 600 strzelb). W szczycie po stronie powstańców styczniowych walczyło 30 tys. osób, a po strojnie rosyjskiej 405 tys. W sumie przez polskie oddziały przewinęło się 200 tys. ludzi. W związku z taką przewagą powstańcy zdecydowali się na walki partyzanckie.
Choć powstanie zostało wywołane przez radykalne stronnictwo „czerwonych”, to w trakcie jego trwania do zrywy dołączyli bardziej umiarkowani „biali”.
Dyktatorzy powstania styczniowego:
- Ludwik Mierosławski (od 17 lutego do 11 marca 1863);
- Marian Langiewicz (od 11 marca do 18 marca 1863);
- Romuald Traugutt (od 17 października 1863 do 10 kwietnia 1864).
W ciągu trwania powstania stoczono ok. 1200 bitew i potyczek.
Fot.: Artur Grottger „Bitwa”/commons.wikimedia.org
