Po 130 latach „odnalazła” wyjątkowego motyla. Zaskakujące odkrycie doktorantki z Uniwersytetu Gdańskiego [WIDEO]

Jest jaskrawoniebieskim motylem, ale z wyglądu, zachowania i wydawanych dźwięków przypomina niebieskie pszczoły występujące w Malezji. Motyla z gatunku Heterosphecia tawonoides – po 130 latach od ostatniej obserwacji takiego osobnika – odkryła w tropikach Malezji doktorantka z UG.

Motyl Heterosphecia tawonoides należy do rodziny przeziernikowatych. Pod względem wyglądu i zachowania, a także wydawanych dźwięków, przypomina on niebieskie pszczoły występujące w Malezji. Jedynego takiego osobnika odkryto 130 lat temu – i od tej pory nie był widywany.

Na gatunek ten natknęła się niedawno Marta Skowron Volponi, doktorantka z Wydziału Biologii Uniwersytetu Gdańskiego – poinformowała rzeczniczka uczelni w przesłanym komunikacie. Znalezisko badaczka opisała w piśmie „Tropical Conservation Science”.

Czytaj także: Łódź - polskie Detroit

„Motyl ten ma zaledwie dwucentymetrową rozpiętość skrzydeł, a kryje w sobie tyle fascynujących rzeczy, których część już odkryliśmy, a jeszcze więcej mamy nadzieję zgłębić” – mówi Marta Skowron Volponi, wiceprezes Fundacji ClearWing na rzecz Bioróżnorodności.

Jak zauważa biolog z UG, nazwa motyli z rodziny przeziernikowatych w języku angielskim brzmi +clearwing moths+, co oznacza ćmy o przejrzystych skrzydłach. „Termin ćmy jest jednak nieścisły i mylący. Myśląc o ćmach, ludzie wyobrażają sobie szarego, owłosionego owada, przyciąganego przez światło. Gatunek ten jest jednak uderzająco różny: przepiękny, o niebieskim połysku w świetle słonecznym, aktywny w ciągu dnia, jest mistrzem mimikry, imitując pszczoły na wielu poziomach, a nawet przebywając wśród nich w środowisku naturalnym” – opowiada.

Pod względem budowy motyle z rodziny przeziernikowatych przypominają osy lub pszczoły. Skojarzenie nasuwają wąskie, przezroczyste skrzydła, a także obecne często na odwłoku jaskrawe pręgi. Owady te mają też nierzadko „owłosione” nogi, jednak w przypadku gatunku H.tawonoides są to w rzeczywistości wydłużone łuski, które wykształciły się w toku ewolucji, aby motyle bardziej przypominały pszczoły. „Tego typu adaptacje sprawiają, że drapieżnik zastanowi się, nim podejmie próbę ataku na owada, który potencjalnie może użądlić” – opowiada Marta Skowron Volponi.

Odnaleziony Heterosphecia tawonoides znany był wcześniej jedynie jako pojedynczy, zniszczony okaz muzealny, zebrany w roku 1887 na Sumatrze. Obecnie znajduje się on w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu. Osobnik ten to tzw. holotyp, na podstawie którego dr Axel Kallies opisał go jako gatunek nowy dla nauki dopiero w roku 2003.

W swoim artykule Marta Skowron Volponi i drugi autor publikacji, Paolo Volponi (filmowiec przyrodniczy, prezes Fundacji ClearWing, a prywatnie – mąż badaczki) po raz pierwszy opisali zachowanie tego gatunku.

Motyle H.tawonoides można spotkać w lasach tropikalnych, wśród pszczół i os, gdzie latają nad brzegami rzek w poszukiwaniu naturalnie występującej soli. Jeśli znajdzie odpowiednie miejsce, wówczas – za pomocą długiej ssawki, charakterystycznej dla motyli – pobiera z wilgotnego podłoża roztwór soli. Takie zachowanie wykazują tylko samce motyli. Pobrany sód prawdopodobnie przekazują one potem samicy w akcie kopulacji, co jednak nie zostało zbadane dla tej grupy motyli.

Marta Skowron Volponi zaobserwowała także, że przezierniki latają zygzakiem, podobnie jak pszczoły. Usłyszała też i nagrała, jak bzyczą. Film przedstawiający motyla można znaleźć tu: https://vimeo.com/229602724

H.tawonoides wydaje się związany ze specyficznym środowiskiem: brzegami czystych rzek, płynących przez pierwotne lasy deszczowe Malezji, gdzie występują także słonie indyjskie, gibony i niedźwiedzie malajskie. Malezja to jedno z najbardziej bioróżnorodnych miejsc na Ziemi, a zarazem kraj o najwyższym stopniu wylesiania na świecie. Chociaż głównym miejscem występowania motyla jest park narodowy Taman Negara – Marta Skowron Volponi znalazła ten gatunek także poza obszarem chronionym, po drugiej stronie rzeki, gdzie lasy są intensywnie wycinane.

Oprócz „odnalezienia” Heterosphecia tawonoides, Marta Skowron Volponi odkryła w ostatnich latach trzy nowe gatunki przezierników: pszczołopodobny Heterosphecia pahangensis – gatunek, który posiada nawet żółte imitacje pyłku kwiatowego na tylnych odnóżach; wąski, osopodobny Pyrophleps ellawi o niezwykle szybkim locie oraz Aschistophleps argentifasciata z Tajlandii, którego nazwa pochodzi od srebrnej przepaski na odwłoku (szczegóły o gatunkach pod wskazanymi linkami).

Więcej informacji na temat motyla można znaleźć w artykule pt. „A 130-Year-Old Specimen Brought Back to Life: A Lost Species of Bee-Mimicking Clearwing Moth, Heterosphecia tawonoides (Lepidoptera: Sesiidae: Osminiini), Rediscovered in Peninsular Malaysia’s Primary Rainforest”.

Źródło: Serwis Nauka w Polsce – www.naukawpolsce.pap.pl
Fot.: vimeo.com screen