Miał zostać aktorem, wybrał żołnierski los

Antoni Biskupski początkowo miał być aktorem. Powołanie do wojska niemieckiego otwarło mu drogę do kariery żołnierskiej, lecz on nie umiał zrezygnować z polskości, co udowodnił podczas Powstania Wielkopolskiego walcząc o wyzwolenie wielkopolskiego Rogoźna oraz w trakcie wojny polsko-bolszewickiej. Jego śmierć przyszła nagle w wyniku choroby.

Miał być aktorem…

Antoni Biskupski urodził się 12 grudnia 1890 r. jako syn Franciszka Biskupskiego i Antoniny z Magdzińskiej. Jego ojciec był piekarzem-cukiernikiem. To właśnie tam pracował Antoni Biskupski po zakończeniu edukacji. Wcześniej skończył Gimnazjum Królewskie i uczył się w szkole dramatycznej w Warszawie. W 1914 r. znalazł się w armii niemieckiej, w której spędził całą wojnę. W trakcie walk był trzykrotnie ranny, walczył na froncie belgijskim i rosyjskim. W styczniu 1917 r. skończył półroczny kurs oficerski i został zastępcą dowódcy kompanii na froncie francuskim. Z powodu eksponowania przynależności narodowej nie uzyskał awansu na stopień oficerski. Karierę w armii niemieckiej zakończył w stopniu sierżanta.

… został żołnierzem

Przed zakończeniem wojny znalazł się w Rogoźnie i 11 listopada 1918 r. Zorganizował on Radę Żołnierską i Straż Ludową, której przewodniczącym został Antoni Biskupski. Wszystko zaczęło się w kawiarni należącej do rodziny Biskupskiego. To tam zebrali się m.in. Antoni i Wiktor Skotarczakowie (bracia), Józef Walęsiak, Bronisław Kotlewski i Aleksander Dyk. Jego oddział w nocy z 31 grudnia 1918 r. na 1 stycznia 1919 r. rozbroił oddział znienawidzonego w mieście porucznika Wagnera i zajął policję, pocztę, dworzec kolejowy, więzienie, gmachy urzędowe oraz most kolejowy na rzece Wełnie. Potem Biskupski został komendantem, a koszary powstańcze urządził w seminarium nauczycielskim. W czasie wyzwalania miasta nikt nie zginął. Tam wysyłał posterunki i zbierał broń. Zorganizował on kompanię rogozińską i dowództwo dał Wiktorowi Skotarczakowi. Pierwszym plutonem dowodził plutonowy Majerowicz, drugim Polega, a trzecim Leon Napiecek. Lekki karabin maszynowy otrzymała kompania z Wągrowca. Do 5 stycznia Biskupski zdobył dwa pojazdy oraz dowodził 120 osobową grupą powstańców. Gdy podporucznik Kowalski chciał zaatakować Chodzież Antoni Biskupski wstępnie zadeklarował pomoc, lecz później zrezygnował z walki uważając to za szaleństwo. 7 stycznia oddział Biskupskiego połączył się z oddziałem obornickim Seweryna Skrzetuskiego, czarnowskim Zdzisława Orłowskiego i wągrowieckim ppor. Kowalskiego. Oddziałem miał dowodzić Włodzimierz Kowalski, jako najstarszy stopniem. Wówczas oddział Biskupskiego liczył 100 ludzi i 2 karabiny maszynowe i był większy niż wcześniejszy oddział Kowalskiego. W trakcie wyzwalania Chodzieży oddział, którym dowodził Biskupski miał został w rezerwie w lesie obok cmentarza. Oddział został jednak zaatakowany przez dragonów porucznika barona Lüttwitza. Po wygranej potyczce wycofał się do Rogoźna i Budzynia. Brał udział w wyzwalaniu także Obornik i Czarnkowa. Na początku 1919 r. został podporucznikiem, a 15 lutego 1919 r. porucznikiem, a 7 marca został dowódcą I Kompanii 7 Pułku Strzelców Wielkopolskich. Później stacjonował na obszarze Gołańcza, Tomczyc i Grabowa.

Walczył z bolszewikami

7 pułk strzelców wielkopolskich został zmieniony na 61 pułk strzelców wielkopolskich, a później wyruszył na front polsko – bolszewicki.  Tam walczył na froncie ukraińskim i litewsko-białoruskim. Razem z 1 kompanią karabinów maszynowych 1 kompania Biskupskiego miała bronić Berdyczowa.  28 maja 1920 r. Biskupski walczył pod Pleszczenicą. 15 czerwca razem z całym I i II batalionami dokonał wypadu za rzekę Berezynę. W czasie bitwy warszawskiej oddział Biskupskiego atakował Śniadów. To właśnie po tej bitwie zostało odznaczonych dwóch pierwszych żołnierzy z 61 pp. Następnie zdobywał Olszanowo i walczył z żołnierzami 237 pułku strzelców (sowieckiego). Wojnę zakończył prawie pod Mińskiem. 18 lutego 1922 r. został odznaczony srebrnym Krzyżem Virtuti Militari nr 4738 jako jeden 32 żołnierzy i oficerów swojego pułku, z czego 8 zostało odznaczonych pośmiertnie. Otrzymał on później również Krzyż Walecznych i odznakę pułkową 61 pułku piechoty. Pośmiertnie otrzymał także Krzyż Niepodległości. Później był oficerem sztabowym w dowództwie piechoty w 15 Dywizji Piechoty w Bydgoszczy. Później między 1922 – 1923 mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 lipca 1919 r. 1 lipca 1925 r. został majorem ze 161 lokatą. Był wówczas oficerem sztabowym w 80 pułku piechoty. Potem był kwatermistrzem i dowódcą batalionu. W marcu 1929 r. trafił do Gdyni, gdzie był oficerem placu w garnizonie gdyńskim.

Przedwczesna śmierć

Zmarł w Gdyni 29 maja 1930 r. napisał „Ksiegę Pamiątkową Powstańców i Wojaków” „Oswobodzenie Rogoźna”, Bój pod Kamionną” oraz „Powstanie Wielkopolskie (z dziejów 7-go Pułku Strzelców Wlkp)”, a także „Historję 61 Pułku Piechoty Wielkopolskiej ( 7 Pułku Strzelców Wlkp.) T.1 Walki powstańcze na froncie zachodnim i północnym Wielkopolski. Organizacja pułku”. Opublikowanie drugiego tomu przerwała jego śmierć. Część informacji uległa zniszczeniu, a część zaginęła. Jego książka była pierwszym dziełem opisującym walki w powstaniu wielkopolskim 1918-1919!  Po jego śmierci uczciło go Dowództwo Floty Morskiej i Komenda Portu Wojennego w Gdyni. Żegnały go matka, żona i córka, a także dowódca 61 pp płk Wośkiewicz, pierwszy dowódca tego pułku ppłk Szcześniak z 17 wyższymi oficerami. W pogrzebie uczestniczyła orkiestra wojskowa 58 pułku piechoty. Jego żoną była Melania z d. Kasior, która po śmierci męża wyszła za mąż za jego przyjaciela, poznanego jeszcze w czasie I Wojny Światowej kpt. Władysława Nawrockiego.

1. Polski słownik biograficzny T. 2 (1936).
2. „Szkice i fragmenty z powstania wielkopolskiego 1918/1919” (1) pod red. Zygmunta Wieliczki Poznań 1933.
3. Internetowa Encyklopedia PWN http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Biskupski-Antoni;3878019.html [Dostęp: 24.05.2015].
4. Kurier Poznański 1930.06.10 R.25 nr 262.
5. Antoni Biskupski „Historja 61 Pułku Piechoty Wielkopolskiej ( 7 Pułku Strzelców Wlkp.) T.1 Walki powstańcze na froncie zachodnim i północnym Wielkopolski. Organizacja pułku” Bydgoszcz 1925.
6. Włodzimierz Rupniewski „Zarys historji wojennej 61-go pułku piechoty wielkopolskiej” Warszawa 1929.
7. Dziennik Personalny 1922.02.18 R.3 Nr2.
8. Rocznik Oficerski 1923.
9. Rocznik Oficerski 1924
10. Rocznik Oficerski 1928
11. Waldemar L. Janiszewski, „Bohaterowie Powstania Wielkopolskiego – Zamiast aktora, oficer” w: DziennikNowy.pl, http://www.dzienniknowy.pl/aktualnosci/forum/9711.dhtml [Dostęp: 24.05.2015]
12. Biografia w Cyfrowej Dziecięcej Encyklopedii Wielkopolan http://www.encyklopediawielkopolan.pl/?biogram=antoni-biskupski [Dostęp: 24.05.2015]