Polskie Państwo Podziemne było fenomenem w skali II wojny światowej. Jego istotną częścią była armia. Jej rolę pełniła Armia Krajowa. Powstała ona 14 lutego 1942 roku, z przekształcenia Związku Walki Zbrojnej. Czym była i jakie miała zadania?
ZWZ-AK
Armia Krajowa powstała 14 lutego 1942 roku. Decyzję o przekształceniu Związku Walki Zbrojnej w AK podjął generał Władysław Sikorski, pełniący obowiązki premiera oraz Wodza Naczelnego Polskich Sił Zbrojnych. Podlegały Rządowi RP na uchodźstwie oraz Delegaturze Rządu na Kraj (reprezentantowi rządu w kraju). Rozkaz podkreślał wojskowy charakter walki zbrojnej, tj. miała charakter sformalizowany jako oficjalna armia Polskiego Państwa Podziemnego. Czytamy w nim bowiem, że miała zrzeszać:
wszystkich żołnierzy w służbie czynnej w Kraju
Struktura
Na czele AK stała Komenda Główna Armii Krajowej. Komendantami byli kolejno gen. Stefan „Grot” Rowecki (do 30 VI 1943 roku, wcześniej szef ZWZ), gen. Tadeusz „Bór” Komorowski (lipiec 1943-2 X 1944 oraz gen. Leopold Okulicki „Niedźwiadek” (3 X 1944-19 I 1945). W skład komendy wchodziło siedem oddziałów: Organizacyjny, Informacyjno-Wywiadowczy, Operacyjno-Szkoleniowy, Kwatermistrzostwa, Łączności, Biuro Informacji i Propagandy, Finansowy. Dodatkowo istniały struktury AK w terenie, gdzie poszczególne oddziały prowadziły akcje zbrojne i dywersyjne. Od 1944 roku istniało odrębne Kierownictwo Dywersji zwane Kedywem, na jego czele stał gen. August Emil Fieldorf „Nil”. Od 1942 roku w skład AK weszły częściowo m.in. NSZ, BCh, NOW i inne niepodległościowe organizacje.
Liczebność i uzbrojenie
Uznaje się, że w szczytowym momencie (1944 roku) Armia Krajowa liczyła około 390 tysięcy osób i ponad 10 tys. oficerów. AK prowadziła podziemne kursy oficerskie, wykorzystywano przedwojennych oficerów oraz tych wyszkolonych już na Zachodzie m.in. Cichociemnych. Uzbrojenie pochodziło z zachowanych przedwojennych zasobów, niewielkie były dostawy od aliantów. Sukcesem AK było stworzenie podziemnej produkcji broni m,in granatów, koktajli Mołotowa czy pistoletów maszynowych np. VIS. Często zdobywano też broń na Niemcach.
Osiągnięcia i porażki
Armia Krajowa przeprowadziła setki tysięcy większych lub mniejszych akcji zbrojno-dywersyjnych. Z sukcesami pomagała też Aliantom. To członkowie AK opracowali plany poligonu w Penemunde, przekazali plany rakiet V-1 i V-2. Nieudane było Powstanie Warszawskie, a także zasadność Akcji Burza budzi po latach wiele kontrowersji.
Rozwiązanie
Armia Krajowa została rozformowana 19 stycznia 1945. Wielu jej członków podjęło jednak, wbrew rozkazowi, walkę z sowieckim okupantem, także w szeregach innych niepodległościowych organizacji antykomunistycznych. Ostatni Komendant Główny generał Okulicki został skazany w tzw. „Procesie szesnastu” i zginął w więzieniu na Butyrkach w Moskwie 24 grudnia 1946 roku.
Przysięga
Żołnierza AK składali przysięgę następującej treści:
W obliczu Boga Wszechmogącego i Najświętszej Maryi Panny, Królowej Korony Polskiej kładę swe ręce na ten Święty Krzyż, znak Męki i Zbawienia, i przysięgam być wiernym Ojczyźnie mej, Rzeczypospolitej Polskiej, stać nieugięcie na straży Jej honoru i o wyzwolenie Jej z niewoli walczyć ze wszystkich sił – aż do ofiary życia mego.Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej i rozkazom Naczelnego Wodza oraz wyznaczonemu przezeń Dowódcy Armii Krajowej będę bezwzględnie posłuszny, a tajemnicy niezłomnie dochowam, cokolwiek by mnie spotkać miało.
Tak mi dopomóż Bóg.
Natomiast dowódca przyjmujący przysięgę odpowiadał:
Przyjmuję Cię w szeregi Armii Polskiej, walczącej z wrogiem w konspiracji o wyzwolenie Ojczyzny. Twym obowiązkiem będzie walczyć z bronią w ręku. Zwycięstwo będzie twoją nagrodą.
Zdrada karana jest śmiercią.
źr. Williamson, D., Polski ruch oporu 1939-1947; www.1944.pl;
fot. facebook.com/redisbad
Czytaj także: SZUMLEWICZ O KUKLIŃSKIM: NIE TYLKO BYŁ ZDRAJCĄ, ALE TEŻ AGENTEM AMERYKAŃSKIEGO WYWIADU
