5 maja 1945 r. żołnierze Brygady Świętokrzyskiej NSZ wyzwolili niemiecki obóz koncentracyjny Holleischen (filia KL Flossenbürg) w Holiszowie k. Pilzna. Oswobodzili około 1000 kobiet: 400 Francuzek, 280 Żydówek, 167 Polek, Czeszki, Holenderki, Belgijki, Rumunki, Jugosłowianki, Włoszki, Ukrainki, Rosjanki i inne narodowości. Był to jedyny przypadek w historii II wojny światowej, kiedy oddział partyzancki wyzwolił niemiecki obóz koncentracyjny.
Niemiecka obsługa obozu z SS planowała likwidację więźniarek pochodzenia żydowskiego przed nadejściem wojsk amerykańskich. Niemcy oddzielili je od pozostałych więźniarek innych narodowości, zamknęli w oddzielnym baraku a drzwi i okna zabili deskami. Obsługa obozu podłożyła pod barak substancje łatwopalne i czekała na rozkaz podłożenia ognia, żeby spalić Żydówki żywcem. Dobrze przeprowadzony atak Brygady Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych ocalił wszystkie więźniarki, żadna nie zginęła. Straty własne Brygady NSZ wynosiły 2 rannych.
Współorganizatorem uroczystości był Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Do Holiszowa przybyli jego szef Jan Józef Kasprzyk, członkowie Związku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych (ZŻNSZ) a także grupa motocyklistów – uczestników rajdu śladami Brygady Świętokrzyskiej.
Uroczystości rozpoczęły się od mszy w kościele św. Piotra i Pawła. Potem odsłonięto tablicę pamiątkową w miejscu, gdzie w 1945 roku znajdował się będący filią obozu koncentracyjnego Flossenbuerg obóz dla kobiet, wykonujących niewolniczą pracę w holiszowskiej fabryce amunicji.
Centralnym punktem uroczystości było odsłonięcie tablicy umieszczonej w murze otaczający teren dawnego niemieckiego obozu koncentracyjnego. Starania o jej wmurowanie trwały kilka lat – mówił prezes ZŻNSZ Karol Wołek i podkreślał, że udało się wkomponować w nią niewielką tablicę, którą w 2006 roku umieszczono na murze prywatnym sumptem.
W Holiszowie miało właśnie miejsce odsłonięcie tablicy upamiętniającej wyzwolenie niemieckiego obozu koncentracyjnego przez Żołnierzy Brygady Świętokrzyskiej NSZ. W wydarzeniu uczestniczy Szef @Kombatanci @JanKasprzyk.#Kombatanci pic.twitter.com/p2XL0SKXnI
— UdSKiOR (@Kombatanci) 5 maja 2018
Złożenie kwiatów przy tablicy upamiętniającej wyzwolenie niemieckiego obozu koncentracyjnego w Holiszowie przez Żołnierzy Brygady Świętokrzyskiej NSZ zakończyło tegoroczne obchody z okazji 73. rocznicy tego bohaterskiego czynu. Uczestniczył w nich Szef @Kombatanci @JanKasprzyk. pic.twitter.com/NiDRRVklKy
— UdSKiOR (@Kombatanci) 5 maja 2018
Oprócz wyzwolenia niemieckiego obozu koncentracyjnego w Holiszowie, Brygada Świętokrzyska oswobodziła około 10.000 cudzoziemskich robotników przymusowych, których Niemcy zmuszali do niewolniczej pracy w swoich zakładach przemysłowych w okolicy Holiszowa.
Polscy żołnierze z NSZ rozbijali niemieckie jednostki wojskowe na terenie Czech. Na przykład wzięli do niewoli sztab jednego z korpusów niemieckich, a następnie przekazali jeńców Amerykanom. Żołnierze NSZ likwidowali organizowane przez Niemców zasadzki na zbliżających się żołnierzy amerykańskich. Amerykanie w dowód wdzięczności zezwolili żołnierzom Brygady Świętokrzyskiej na noszenie na swoich mundurach naszywki 2. Dywizji Piechoty Armii Amerykańskiej „Indian Head” i po wojnie nie zgodzili się z żądaniem Stalina, na wydanie mu żołnierzy Brygady Świętokrzyskiej NSZ.
Źródło: Facebook.com/Patrioci,
