22 lipca 1944 roku marionetkowy wobec Moskwy i samozwańczy ośrodek władzy pod nazwą Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego ogłosił Manifest zw. później lipcowym. Czym był PKWN i co głosił jego Manifest?
PKWN
Od 1943 roku Józef Stalin nadzorował budowę „lewicowej alternatywy” dla polskiego i legalnego rządu na uchodźstwie w Londynie. Komuniści zgromadzeni w Związku Patriotów Polskich w Moskwie mieli tworzyć tą alternatywę. Józef Wissarionowicz konsekwentnie budował na Zachodzie poparcie dla jego idei rozgraniczenia stref wpływów na Starym Kontynencie, a Polska była kluczowym elementem stalinowskiej układanki. Działania komunistów w kraju koordynowały Krajowa Rada Narodowa i PPR, a w Moskwie ZPP oraz od lutego 1944 Centralne Biuro Komunistów Polskich, którym kierował A. Zawadzki. W CBKP byli również Wanda Wasilewska oraz Stanisław Radkiewicz, który od początku budował struktury i kadry przyszłej bezpieki. Jego działania od początku inspirowało i kontrolowało NKWD. Jesienią doszło do zgrzytu pomiędzy Stalinem a krajowcami. 23 listopada 1943 roku kierownictwo w partii objął Władysław Gomułka ps. Wiesław. Decyzja ta nie spodobała się Stalinowi, ale partia działała szybko, bowiem Nowotko nie żył, a Finder i Fornalska byli aresztowani przez Gestapo. Rozgrywka Stalina w „wyzwalanych” krajach była prosta-stworzyć alternatywną dla legalnego rządu namiastkę władzy. Nazywano to różnie np. Front Ludowy itp. Utworzono więc Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN). Wasilewska i spółka (Andrzej Witos, Marian Spychalski, M. Rola-Żymierski, Radkiewicz) przygotowywali sformowanie namiastki polskiego rządu już od końca 1943 roku. Z powodu zerwania łączności Moskwy z krajem Stalin o utworzeniu KRN (31 grudnia 1943/1 stycznia 1944) dowiedział się dopiero wtedy, gdy delegacja KRN (m.in. Edward Osóbka-Morawski) dotarła do Moskwy w dniu 16 maja 1944 roku i zostali uznani przez Kreml jako „przedstawicielstwo narodu polskiego”. Stalin nakazał CBKP przekształcenie w komitet o funkcjach rządu w dniu 22 czerwca 1944. Dołączyć mieli do niego także przedstawiciele KRN. I tak PKWN powstał 22 czerwca 1944 roku w Moskwie. Przewodniczącym został Osóbka-Morawski, jego zastępcami-Wasilewska i Witos. Ukoronowaniem jego pracy był słynny Manifest. Organem prasowym była „Rzeczpospolita”. Siedzibą PKWN był Chełm, a od 1 sierpnia 1944 Lublin, stąd kraj po wojnie zwano „Polską lubelską’.
Manifest Lipcowy, Manifest 22 lipca – mit założycielski „nowej Polski”
21 lipca wojska radzieckie zdobyły Chełm (Lublin zdobywano w dniach 22-25 lipca) – w propagandzie komunistycznej „pierwsze miasto polskie”. To mit, bowiem trzeba przypomnieć, że granice państwa polskiego (przedwojenne, nadal uznawane przez rząd londyński) przekroczono zdecydowanie wcześniej, bo już w nocy z 3/4 stycznia 1944, a Lublin zdobyto dopiero 25 lipca 1944. Była to celowa legitymizacja komunistycznej wizji granic Polski (tzw. Polska piastowska lub naturalne i etniczne granice – notabene spełnienie marzeń przedwojennych endeków). Manifest ogłoszono w Chełmie w dniu 22 lipca. To także dwa kolejne mity. Manifest ogłoszono faktycznie w Radio Moskwa i wydrukowano również w stolicy ZSRS (tzw. manifest trzyszpaltowy-wydrukowany w trzech kolumnach), a podpisał go osobiście Józef Stalin w dniu 20 lipca.
Manifest – główne tezy
Manifest 22 lipca był „kamieniem węgielnym” nowej (a wg. komunistów i lepszej, w odróżnieniu od II RP) Polski. Odrzucono jako nielegalną i niedemokratyczną konstytucję kwietniową z 1935 roku, a przyjęto podstawowe założenie jej poprzedniczki-konstytucji marcowej z 1921 roku. Ogłaszano, ze nowy ustrój będzie odmienny niż przed 1939 rokiem. Oficjalna nazwa państwa-Rzeczpospolita Polska pozostała, ale nieoficjalnie używano już nowej nazwy – Polska Ludowa. Ogłoszono reformę rolną. Utworzono następujące instytucje bezpieczeństwa – Ludowe Wojsko Polskie, Milicja Obywatelska, Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, kluczowe dla utwierdzenia nowej władzy. Uznano nowe granice Polski (linia Curzona na wschodzie, Odra i Nysa Łużycka na zachodzie – tzw. Ziemie Odzyskane) – argumentami były wspomniane wcześniej czasy Piastów. KRN był władzą ustawodawczą, a władzę wykonawczą sprawować miał PKWN.
22 lipca 1945 roku każdorazowa rocznicę ogłoszenia Manifestu Lipcowego ogłoszono świętem państwowym jako Narodowe Święto Odrodzenia Polski. Zniesiono wtedy Święto Niepodległości 11 listopada. Odbywały się barwne parady i pochody. Święto zniesiono w dniu 6 kwietnia 1990 roku.
Źr.: Kaczmarek R., Historia Polski: 1914-1989, Warszawa 2010.
Fot.: Wikimedia
Czytaj również: ROSJANIE TWIERDZĄ, ŻE TO ONI WYGRALI BITWĘ POD GRUNWALDEM! PRÓBUJĄ TO UZASADNIĆ W NIEPRAWDOPODOBNY SPOSÓB
