Sejm ustanowił 2023 Rokiem Pawła Edmunda Strzeleckiego

Sejm ustanowił w piątek 2023 Rokiem Pawła Edmunda Strzeleckiego. W uchwale podkreślono, że Strzelecki to „wybitny badacz, podróżnik, odkrywca i filantrop, pierwszy Polak, który okrążył indywidualnie kulę ziemską w celach naukowych”.

Za uchwałą opowiedziało się 438 posłów, nikt nie był przeciw, jeden wstrzymał się od głosu.

„W 2023 roku przypada 150. rocznica śmierci Pawła Edmunda Strzeleckiego, wybitnego badacza, podróżnika, odkrywcy i filantropa, pierwszego Polaka, który okrążył indywidualnie kulę ziemską w celach naukowych. Nazwiskiem Pawła Edmunda Strzeleckiego zostało nazwanych wiele obiektów geograficznych w Australii, a on sam trwale wpisał się w jej historię” – głosi uchwała Sejmu.

Przypomniano w niej, że Paweł Strzelecki urodził się w 1797 roku w Głuszynie. Pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej o tradycjach patriotycznych – ojciec był powstańcem kościuszkowskim.

Jak dodano, „Strzelecki od najmłodszych lat marzył o podróżach”. „W swoją pierwszą wyprawę wyruszył do zachodniej i południowej Europy, a praca dla Franciszka Sapiehy pozwoliła Strzeleckiemu na sfinansowanie licznych podróży” – wskazano.

Strzelecki „w 1834 roku wyruszył w 9-letnią podróż dookoła Ziemi”. „Szlak wypraw obejmował w latach 1834-1835 tereny dzisiejszych Stanów Zjednoczonych Ameryki, Kanady i Meksyku. Prowadził badania przyrodnicze w paśmie Appalachów, na Florydzie i w Meksyku. Nad jeziorem Ontario odkrył eksploatowane do dziś złoża rud miedzi. W Ameryce Południowej badał wulkany i złoża surowców mineralnych, a rok 1836 upłynął na dokładniejszej eksploracji i badaniach meteorologicznych w Brazylii, Urugwaju i Chile” – napisano w uchwale.

Od roku 1838 szlak podróży Strzeleckiego obejmował wyspy Polinezji i Hawaje, później Australię, wyspy Nowej Zelandii i Tasmanię. „Na antypodach spędził 4 lata, co zaowocowało wieloma odkryciami. W Australii zbadał Wielkie Góry Wododziałowe, a najwyższy szczyt nazwał, na cześć przywódcy insurekcji z 1794 roku Mount Kościuszko. Odkrył i nazwał Gippsland, najżyźniejszy region rolniczy Australii. Strzelecki opracował szczegółową mapę geologiczną Nowej Południowej Walii i Tasmanii. W 1843 roku wrócił do Europy, a dwa lata później wydał opracowanie naukowe o Australii pt. +Fizyczny opis Nowej Południowej Walii i Ziemi van Diemena+. Książka Strzeleckiego zawierała wyniki badań geologicznych, mineralogicznych, etnograficznych oraz informacje o klimacie, rolnictwie, faunie, florze i historii Australii i Tasmanii. Przez blisko 50 lat dzieło Strzeleckiego było niezastąpionym źródłem wiedzy o kontynencie” – podkreślono.

Paweł Strzelecki ostatecznie osiadł w Zjednoczonym Królestwie. „W czasach Wielkiego Głodu w Irlandii aktywnie angażował się w pomoc cierpiącym mieszkańcom wyspy. Swoje działania koncentrował głównie na wsparciu dzieci, nie zważając na wyznanie potrzebujących. Program dożywiania dzieci obejmował blisko 200 tysięcy osób” – podano w uchwale.

Strzelecki w 1853 roku został członkiem The Royal Society of London oraz Royal Geographical Society. „Jego działalność została uhonorowana licznymi odznaczeniami brytyjskimi, a Królowa Wiktoria nadała mu tytuł Rycerza Komandora Orderu św. Michała i św. Jerzego, a Uniwersytet Oksfordzki przyznał mu doktorat honorowy” – zwrócono uwagę.

Paweł Strzelecki zmarł w 1873 roku. W 1997 roku jego prochy sprowadzono do Polski i złożono w Krypcie Zasłużonych Wielkopolan w podziemiach kościoła św. Wojciecha w Poznaniu.

„Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, oddając hołd temu wybitnemu uczonemu i odkrywcy, ustanawia rok 2023 Rokiem Pawła Edmunda Strzeleckiego” – głosi uchwała Sejmu.

Źródło: Serwis Nauka w Polsce – www.naukawpolsce.pap.pl, Autorki: Katarzyna Krzykowska, Olga Łozińska