W Polsce do tej pory ukazały się dwie książki Adama Hochschilda dotyczące Afryki, na którą autor patrzy przez pryzmat historii. Teraz bierze pod lupę niezwykle skomplikowany kraj, jakim jest Republika Południowej Afryki.
Na dzisiejsze RPA ogromnym cieniem kładzie się jej burzliwa historia. Dominacja białej ludności, która trwała tam od okresu kolonializmu, dopiero niedawno zaczęła do pewnego stopnia maleć. Jednak przez cały czas kraj ten nie może zaznać spokoju i wiele wskazuje na to, że tak będzie jeszcze długo.
„Lustro o północy” to książka, dla której klamrą są dwa wydarzenia. Jedno z nich to bitwa nad Krwawą Rzeką z 1838 roku. Starły się w niej siły Burów, którzy z powodu ekspansji Brytyjczyków rozpoczęli marsz w głąb Afryki oraz siły Zulusów broniących swojego terytorium. Bitwa ta pokazała siłę broni palnej, której nie mogły się oprzeć afrykańskie ludy. Jednak jej znaczenie jest przede wszystkim symboliczne. Doprowadziła ona do kontynuacji Wielkiego Treku oraz przyczyniła się do stworzenia mitu potęgi Afrykanerów. Drugie wydarzenie niezwykle istotne dla tej książki to 150. rocznica wspomnianej bitwy, zorganizowana przez konkurencyjne ugrupowania.
Te dwa wydarzenia stanowią punkty odniesienia w książce, która przede wszystkim opowiada o stosunkach w Republice Południowej Afryki. Autor doskonale pokazuje, jak historia, a przede wszystkim kwestia kolonializmu, odcisnęła swoje piętno na dzisiejszym państwie. Bitwa nad Krwawą Rzeką to początek ekspansji białej ludności na tamtych terenach, ukazanie jej całkowitej dominacji nad rdzennymi mieszkańcami. Adam Hochschild doskonale widzi związki między różnymi wydarzeniami i składa je w jedną całość. Pewnym zarzutem, który można mieć tutaj do autora jest brak zwrócenia uwagi na ważny element, jakim jest ekspansja Brytyjczyków. Mówi o stosunkach między białą ludnością (Burowie) oraz ludnością czarną. Brak tutaj mowy o ekspansji Brytyjczyków, która jest bezpośrednią przyczyną całego Wielkiego Treku.
Można powiedzieć, że efektem zarówno Wielkiego Treku, jak i tego symbolicznego wydarzenia, jakim była bitwa nad Krwawą Rzeką, była cała ideologia apartheidu, która zdominowała południową Afrykę w XX wieku. Dopiero lata 90. oraz symboliczna postać Nelsona Mandeli przyniosły zmiany, jakie widzimy w RPA do dzisiaj. Ich wyrazem jest choćby wspomniana przez autora nazwa święta obchodzonego w rocznicę bitwy nad Krwawą Rzeką. Wcześniej nazywało się ono Dzień Przysięgi, a od 1994 roku zmieniło nazwę na Dzień Pojednania. Trzeba przyznać, że nazwa jest niezwykle wymowna i ukazuje, w którą stronę powinna pójść Republika Południowej Afryki.
„Lustro o północy” to pozycja obowiązkowa dla wszystkich, którzy chcą pogłębić swoją wiedzę na temat dziejów tego niezwykle burzliwego państwa, jakim jest Republika Południowej Afryki. Dzięki książce można zobaczyć jak pozornie niezwiązane fakty łączą się w logiczną całość, tworząc ciąg przyczynowo – skutkowy. Historia jest niezwykle ważna dla dzisiejszego RPA i jeszcze trzeba dużo czasu, by to państwo od skutków jego tragicznej historii chociaż do pewnego stopnia się uwolniło.
Czytaj także: Dom z najsłynniejszą komórką pod schodami na sprzedaż
Adam Hochschild, „Lustro o północy. Śladami Wielkiego Treku”,
Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2016, 347 stron.