„Święto Astronomii w Krakowie” – pod takim tytułem zorganizowano w sobotę w Krakowie obchody 100-lecia Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii (PTMA), największej polskiej organizacji zrzeszającej entuzjastów astronomii i jednocześnie jednego z najstarszych polskich stowarzyszeń.
W ramach uroczystości odbył się m.in. piknik edukacyjny dla mieszkańców Krakowa i turystów, a także konferencja popularnonaukowa oraz gala w sali koncertowej Akademii Muzycznej w Krakowie z prawykonaniem widowiska poświęconego Polskiemu Towarzystwu Miłośników Astronomii (PTMA), pt. „URANIA”, skomponowanego przez Macieja Pawłowskiego.
Zorganizowany polski amatorski ruch astronomiczny zaczął formować się na początku XX wieku. W roku 1908 na łamach czasopisma „Wszechświat” ukazał się artykuł Feliksa Przypkowskiego z Jędrzejowa, pt. „Miłośnicy i protektorowie astronomii”, w którym autor sugerował założenie dwóch astronomicznych stowarzyszeń: ściśle naukowego oraz zrzeszającego miłośników astronomii. Niedługo potem „Wszechświat” ogłosił list otwarty apelujący o miejsce dla miłośników astronomii.
Jak czytamy w opisie historii stowarzyszenia na stronie Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, jako początek powstania towarzystwa zrzeszającego miłośników astronomii przyjmuje się pojawienie w roku 1919 komety Brorsena-Metcalfa ((23P/1919 Q1) (1919 III) (1919b)). O komecie pisała prasa codzienna, a jej obserwacjami zainteresowało się dwóch uczniów gimnazjum męskiego Kazimierza Kulwiecia w Warszawie – Stefan Kaliński i Stanisław Mrozowski. Uczniowie zwrócili się do prof. Feliksa Kępińskiego, prowadzącego wówczas lekcje kosmografii w kilku gimnazjach, z propozycją utworzenia Towarzystwa Miłośników Astronomii. Dzięki profesorowi o inicjatywie dowiedzieli się uczniowie z innych szkół, zgłosił się też Jan Mergentaler z gimnazjum Reja, a także dwóch młodych studentów Edward Stenz i Antoni Zygmund.
Po uzyskaniu zgody władz szkoły i kuratora, 5 października 1919 r. powstało Koło Miłośników Astronomii, które pod koniec roku liczyło kilkunastu członków. Dwa lata później formalnie utworzono Towarzystwo Miłośników Astronomii.
Obecnie organizacja ma nazwę Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii (PTMA) i posiada 19 oddziałów na terenie kraju oraz 9 sekcji tematycznych. PTMA skupia osoby interesujące się astronomią i kosmosem hobbystycznie, ale część jego członków prowadzi też aktywność wspierającą zawodowych astronomów w naukowych badaniach kosmosu, np. obserwując meteory, planetoidy, komety, czy gwiazdy zmienne. PTMA działa też aktywnie w zakresie popularyzacji nauki.
PTMA jest współwydawcą czasopisma „Urania – Postępy Astronomii”, którego początki sięgają również czasów z roku 1919 (wtedy jako „Urania”, a początkowo w pisowni „Uranja”, zgodnie z ówczesnymi zasadami ortografii).
Poczta Polska przygotowała okolicznościowy datownik na 100 lat Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii (PTM). Będzie stosowany w urzędzie pocztowym Kraków 1, gdyż siedziba PTMA znajduje się w Krakowie. Dodatkowo poczta wydała także okolicznościową kartkę. Jednym z pierwszych członków koła miłośników astronomii, które dało początek PTMA, był urzędnik pocztowy Maksymilian Białęcki.
Źródło: Serwis Nauka w Polsce – www.naukawpolsce.pap.pl
