Małżeństwo Batorego i Jagiellonki nie było efektem prawdziwej miłości, lecz politycznej kalkulacji. Mimo tego, Siedmiogrodzianin próbował zachować pozory dobrego małżeństwa. Nie dopuścił jednak królowej do najważniejszych spraw politycznych.
Stefan Batory i Anna Jagiellonka wzięli ślub 1 maja 1576 r. Według przekazów historycznych córka Bony nie cieszyła się urodą, a na dodatek była starsza od Batorego o 10 lat (w dniu ślubu miała 53 lata). Warto zaznaczyć, że Węgier został wybrany królem pod warunkiem poślubienia córki Bony. Uosabiała ona kontynuację jagiellońskiej tradycji w oczach szlachty. Została potraktowana instrumentalnie.
Bez uczuć, lecz z szacunkiem
Siedmiogrodzianin nie odwiedzał jej często. Wolał zająć się polityką, wojną, sejmami. Jednak pozwolił jej przychodzić do swojej sypialni, gdy tego chciała. Podobno podczas jednej z wizyt Jagiellonki w sypialni Batorego ten… uciekł. Królowa miała wtedy dostać gorączki. Mimo wszystko, król zachowywał się o niebo poprawniej niż poprzednik – Henryk Walezy. Królewska para miała nawet czasem sprawiać wrażenie dobrego małżeństwa. Batory darzył ją szacunkiem, silił się na grzeczności i rozmowę. Karol Olejnik twierdzi, że nawet gdyby Anna była pięknością to nic by to nie zmieniło, gdyż Stefan był ukształtowanym politykiem i nie potrzebował kobiecego wsparcia.
Jagiellonka nie zawładnęła sercem Batorego. Skutkiem tego miała nikły wpływ na jego politykę. Sama zresztą w swoich decyzjach nie była samodzielna. Jej ucho chętnie słuchało rad duchowieństwa i nuncjusza. Wygląda na to, że zaangażowanie Anny na rzecz Stefana miało miejsce tylko raz – rzecz dotyczyła samej elekcji. Jagiellonka prosiła przebywającego w Rzeczpospolitej kardynała Hozjusza o pokoju dla kraju. Rzym na tronie Rzeczpospolitej Obojga Narodów widział wtedy cesarza Maksymiliana (Habsburga). Papież sądził, że wybór Stefana Batorego na króla będzie skutkował przejściem Rzeczypospolitej na turecką stronę. Zabiegi Jagiellonki były potrzebne.
Monarchini nie darzyła sympatią najbliższego współpracownika męża – Jana Zamoyskiego. Budzi to zdziwienie, gdyż pomysł ożenku Jagiellonki z Batorym był jego pomysłem. Anna mogła z zazdrością patrzyć na Zamoyskiego, którego król obdarzył zażyłością i zaufaniem. Dodatkową odrazę powodowali różni zawistnicy szepczący plotki do ucha królowej.
Inicjatywy Jagiellonki
Anna zaangażowała się w akcje charytatywne i oddawała się dewocji. Głównie przebywała w Warszawie, gdzie kształtował się jej dwór. Zapoczątkowało to także częściowe skupianie się życia kulturalnego i intelektualnego w obecnej stolicy Polski. Fakt ten wspomagały także odbywające się tam sejmy i elekcje. Królowa zafundowała Warszawie ogrody zamkowe, kościoły i most na Wiśle.
Po śmierci Batorego (12 grudnia 1586 r. w Grodnie) Anna Jagiellonka na tron zaczęła forsować swojego siostrzeńca Zygmunta Wazę. Pomysł ten zgadzał się z zamierzeniami Zamoyskiego, który pomógł osadzić faworyta królowej na tronie Rzeczypospolitej. Jagiellonka stwierdziła wtedy, że (myśląc o Zamoyskim) Batory „znał się na ludziach”.
Czytaj także: Bitwa pod Łopusznem. Zwycięstwo, mimo przewagi liczebnej Tatarów
Źr.: Na podstawie książki Karola Olejnika „Stefan Batory” Warszawa 2013
Fot.: Pe-jo/commons.wikimedia.org
