• Redakcja
  • Regulamin
  • Kontakt
  • Patronat medialny
wMeritum.pl
  • Wiadomości
    • Wszystkie
    • Wiadomości z Europy
    • Wiadomości z Polski
    • Wiadomości ze Świata
    Kliczko nie wytrzymał! Ta rozmowa z dziennikarzami przejdzie do historii [WIDEO]

    Kliczko nie zostawił na nim suchej nitki. „Zełenski płaci za błędy”

    Maksymilian F. przed strzelaniną opublikował nagranie. „Jak się zbliżą, otworzę ogień”

    To nie Maksymilian F. oddawał strzały? Szokująca hipoteza: „Niczego nie wykluczam”

    Nie żyje kibic. Tragedia na meczu ekstraklasy

    Nie żyje kibic. Tragedia na meczu ekstraklasy

    policjantów

    Strzelanina we Wrocławiu. Były antyterrorysta nie wytrzymał. Tak odpowiedział rzecznikom policji

    Borys

    Zapadła decyzja ws. Maksymiliana F.! Wszystko jasne. „Sąd w pełni podzielił stanowisko”

    Stoltenberg

    Tajemnicze słowa szefa NATO. Musimy szykować się na najgorsze?

  • Gospodarka
  • Sport
  • Historia
  • Kultura
  • Publicystyka
  • Moto
  • Styl życia
  • Podróże po Polsce
  • Zakupy
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
wMeritum.pl
  • Wiadomości
    • Wszystkie
    • Wiadomości z Europy
    • Wiadomości z Polski
    • Wiadomości ze Świata
    Kliczko nie wytrzymał! Ta rozmowa z dziennikarzami przejdzie do historii [WIDEO]

    Kliczko nie zostawił na nim suchej nitki. „Zełenski płaci za błędy”

    Maksymilian F. przed strzelaniną opublikował nagranie. „Jak się zbliżą, otworzę ogień”

    To nie Maksymilian F. oddawał strzały? Szokująca hipoteza: „Niczego nie wykluczam”

    Nie żyje kibic. Tragedia na meczu ekstraklasy

    Nie żyje kibic. Tragedia na meczu ekstraklasy

    policjantów

    Strzelanina we Wrocławiu. Były antyterrorysta nie wytrzymał. Tak odpowiedział rzecznikom policji

    Borys

    Zapadła decyzja ws. Maksymiliana F.! Wszystko jasne. „Sąd w pełni podzielił stanowisko”

    Stoltenberg

    Tajemnicze słowa szefa NATO. Musimy szykować się na najgorsze?

  • Gospodarka
  • Sport
  • Historia
  • Kultura
  • Publicystyka
  • Moto
  • Styl życia
  • Podróże po Polsce
  • Zakupy
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
wMeritum.pl
Strona Główna Historia

1 lipca 1569 roku zawarto Unię Lubelską – czym była?

Dariusz Wajs Dariusz Wajs
4 lipca 2016
Kategorie: Historia, Polecane, Polski
1 lipca 1569 roku zawarto Unię Lubelską – czym była?
UdostępnijPodaj dalejUdostępnijWyślij

1 lipca 1569 roku podpisano na Sejmie w Lublinie akt realnej unii polsko-litewskiej. Unia Lubelska od tego momentu aż do 1795 roku była jednym z filarów Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Z okazji rocznicy jej uchwalenia warto przypomnieć jej genezę, przyczyny i obiektywnie popatrzeć na jej skutki.

Geneza

Stosunki polsko-litewskie od czasu zawarcia pierwszej unii w Krewie w 1386 roku można określić jako skomplikowane. Jeśli porównywać je do relacji damsko-męskich, to związek ten był bardzo burzliwy i przeżywał swoje wzloty i upadki. Warto wspomnieć okres panowania Władysława III Warneńczyka, kiedy to faktycznie zerwano unię, a Wielkim Księciem był jego młodszy brat Kazimierz (późniejszy Kazimierz IV Jagiellończyk). Odrębni monarchowie obu państw byli również za czasów Jana Olbrachta. Dopiero Aleksander i Zygmunt Stary w jednym ręku dzierżyli oba trony. W czasach panowania Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta oligarchia litewska dążyła do niezależności Wielkiego Księstwa Litewskiego od Korony.

Za Zygmunta Augusta

Problem litewski na pewno zaprzątał głowę zatroskanego o losy państwa ostatniego Jagiellona na polskim tronie. Faktycznie na Litwie władzę sprawowali Radziwiłłowie, którzy zdobyli dominującą pozycję wśród litewskiej elity m.in. po zmniejszeniu znaczenia Chodkiewiczów. Mikołaj Rudy i Mikołaj Czarny byli faktycznymi zastępcami króla na Litwie. Dokonali tego poprzez osobiste  związanie z monarchą więzami rodzinnymi (wszak to oni podsunęli łasemu na wdzięki kobiet królowi piękną Barbarę Radziwiłłównę) oraz kumulowanie w swoich rękach bogatych województw i starostw. Chcieli również prowadzić niezależną politykę Wielkiego Księstwa m.in. poprzez zbliżenie z Iwanem IV Groźnym czy Habsburgami. Król jednak miał inną wizję dalszej współpracy Korony i Litwy.

Rok 1569

Rok ten był bardzo burzliwy. Obrady Sejmu w Lublinie trwały już od końca roku poprzedniego. Unia realna była nieunikniona, a negocjacje przerwał wyjazd posłów litewskich z Lublina na przełomie lutego i marca. Król jednak zmusił Litwinów do powrotu, stosując jednak politykę faktów dokonanych. Zygmunt August postanowił więc dokonać inkorporacji części ziem Wielkiego Księstwa do Korony. Podlasie i Wołyń inkorporowano odpowiednio 5 marca i 26 maja. Natomiast posłów do powrotu zmuszono groźbami konfiskaty urzędów i egzekucji dóbr (tzn. powrotu dóbr królewskich do ich właściciela z rąk prywatnych). Po długich staraniach litewscy panowie 1 lipca 1569 roku dokonali aktu zaprzysiężenia unii zwanej odtąd lubelską.

Postanowienia

Unia Lubelska określiła zasady polsko-litewskiej koegzystencji. Zniesiono odrębność ustrojową Litwy, zunifikowano ostatecznie oba systemy prawne. Wspólny odtąd monarcha miał być wybierany na zjeździe przy udziale przedstawicieli oby państw. Rzeczpospolita Obojga Narodów złożona z Korony i Wielkiego Księstwa posiadała wspólne Sejm i Senat, w których zasiadali dygnitarze z obu krajów. Oba kraje wspólnie prowadzić miały politykę zbrojną i zagraniczną, monetę. Osobne były urzędy, wojsko, skarb. Zachowano język ruski jako urzędowy na Litwie. Ukłonem ze strony króla było nieobjęcie Litwy egzekucją dóbr, zniesiono jednak zakaz posiadania dóbr w Wielkim Księstwie przez Polaków.

Unia Lubelska w historiografii

Unia Lubelska była przedmiotem ostrej krytyki ze strony komunistycznych historyków. Interpretowano ją przeciw koncepcji Polski piastowskiej, jako wyraz wypchnięcia  z naturalnych granic przez „niemiecki ekspansjonizm). Oskar Halecki, historyk z drugiej strony „barykady” odkreślał jej dobrowolność i stawiał ją jako pierwowzór regionu Europy Środkowo-Wschodniej, jako „organizacja” jednocząca kraje regionu, w opozycji choćby do rosyjskiej polityki 'zbierania ziem ruskich” (aluzje do sytuacji po 1945 były dla władz bardzo czytelne). Atakowali go tacy historycy jak np. Janusz Tazbir. Dzisiaj idea Unii Jagiellońskiej  w regionie „międzymorza” (Bałtyk-Morze Czarne) również jest pokazywana jako idea wspólpracy gospodarczo-politycznej państw regionu w opozycji do polityki Kremla. Pojawiają się też i głosy krytykujące (w intelektualny sposób jako inną interpretację faktów) unię w Lublinie. Arkadiusz Stasiak z KUL w swojej książce Miejskość i szlacheckość podkreśla, że to rozszerzenie granic Korony na wschód skutkowało pojawieniem się ideologii Sarmatyzmu, zubożeniem gospodarczym wskutek konfrontacji z Rosją, Turcją. Unia Lubelska sprowadziła na Rzeczypospolitą problem z Kozakami, który uaktywnił się w siedemnastym stuleciu i także paraliżował działanie państwa. Warto zajrzeć do tej książki, gdyż interpretacja dziejów Korony i Litwy bez Unii Lubelskiej (ale np. z Habsburgami na tronie wielkoksiążęcym ) zainteresuje miłośników historii alternatywnej.

Czytaj także: Historia Służby Muzułmanów Tatarów w Wojsku Polskim

Źr.: A. F. Grabski, Zarys Historiografii polskiej; A.M. Stasiak, Miejskość i szlacheckość; T. Kempa, Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Sierotka;
Fot.: Obraz Jana Matejki/Maciej Szczepańczyk/commons.wikimedia.org
Tagi 1 lipca 15691569Lublinunia lubelskaZygmunt August
UdostępnijTweetUdostępnijWyślij

© 2013-2021 wMeritum.pl | Realizacja: Media Machine

Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Wiadomości
  • Gospodarka
  • Sport
  • Kultura
  • Historia
  • Publicystyka
  • Moto
  • Koronawirus

© 2013-2021 wMeritum.pl | Realizacja: Media Machine