Pierwsza kobieta noblistka i pierwszy człowiek, który dwa razy otrzymał Nagrodę Nobla. Poświęciła się nauce i ludziom. Przypłaciła to życiem.
Maria Skłodowska urodziła się 7 listopada 1867 r. w Warszawie. Ojciec Marii, Władysław Skłodowski, uczył matematyki i fizyki oraz dyrektorował dwóm gimnazjom. Matka, Bronisława z domu Boguskich, prowadziła pensję dla dziewcząt z dobrych domów. Korzenie Marii były szlacheckie, a w domu panowała atmosfera patriotyzmu. Rodzinie nie przelewało się. Władysław i Bronisław mieli piątkę dzieci – Maria była najmłodsza. Mimo słabej kondycji finansowej, rodzice zadbali o dobre wykształcenie najmłodszej córki. Jednak zanim Maria rozpoczęła drogę naukową spotkały ją dwa tragiczne wydarzenia. Gdy przyszła noblistka miała 9 lat, zmarła jej siostra, a dwa lata później matka – obie na gruźlicę.
Początek nauki i nieszczęśliwa miłość
Czytaj także: 115 lat temu Maria Skłodowska-Curie i jej mąż Piotr Curie odebrali Nagrodę Nobla
Skłodowska najpierw uczęszczała do pensji swojej matki, a następnie do III Gimnazjum Żeńskiego Rządowego, które ukończyła w 1883 r. z medalem. Maria zaczęła udzielać korepetycji z matematyki i języków obcych (angielski, francuski, rosyjski, niemiecki). W tym czasie poznała Bronisławę Piasecką – nauczycielkę, która szerzyła ideały pozytywizmu. Dzięki tej znajomości Skłodowska wstąpiła na Uniwersytet Latający. Tam poznawała zakazaną wiedzę.
Na Uniwersytecie Latający studiowały także siostry Marii – Bronisława i Helena. Maria zawarła umowę z Bronisławą, że starsza wyjedzie na studia od Francji, a młodsza będzie ją utrzymywać pracą w Polsce. Po zakończonych studiach Bronisława miała zrobić to samo dla Marii. Najmłodsza Skłodowska podjęła pracę guwernantki w rodzinie Żórawskich. Tam prowadziła także zakazaną pracę edukacyjną wśród wiejskich dzieci i zakochała się ze wzajemnością w synu Żórawskich, Kazimierzu. Rodzicie jednak odrzucili ten pomysł, co bardzo zabolało Skłodowską. Maria wróciła do Warszawy i uzupełniała swoją wiedzę w Muzeum Przemysłu i Rolnictwa.
Bronisława wywiązała się z umowy. W 1890 r. zaprosiła Marię do Paryża oferując jej utrzymanie. Przyszła noblistka zdecydowała się na wyjazd w 1891 r.
Sorbona, teatr, rowery i Nobel
Na Sorbonie Marię uczyli: Paul Appel, Henri Poincaré oraz Gabriel Lippmann – sławni w tamtym czasie naukowcy. Skłodowska grała także w amatorskim teatrze, gdzie poznała Ignacego Paderewskiego. W 1893 r. uzyskała licencjat z fizyki, a rok później z matematyki. W czasie badań nad magnetycznymi właściwościami różnych rodzajów stali Maria poznała Piotra Curie. W 1895 r. wzięli ślub, a na podróż poślubną pojechali na wycieczkę rowerową pojazdami, które otrzymali jako prezent ślubny od przyjaciela.
Maria Skłodowska-Curie poszukiwała tematu do rozprawy doktorskiej. Zainteresowały ją promienie Becquerela. Udało się jej dowieść, że istnieje nowy pierwiastek chemiczny. Do badań dołączył mąż, Piotr. Razem określili zdolność promieniowania nowego pierwiastka. W 1898 r. świat obiegła wiadomość o odkryciu polonu – pierwiastek ten Maria nazwała tak na cześć Polski. Jeszcze w tym samym roku małżeństwo Curie wraz z Gustawem Bémontem odkryli rad. Piotr, by zaobserwować działania radu, promieniował nim na swoją rękę. Powstałą trudno gojącą się ranę skrzętnie opisywał.
W 1903 r. Maria Skłodowska-Curie, Piotr Curie, i Gustaw Bémont otrzymali Nagrodę Nobla z fizyki. Rok później na świat przyszła druga córka Marii, Ewa, która później napisała biografię matki. Wcześniej w 1897 r. Maria urodziła się Irene – przyszłą drugą kobietę noblistkę.
Śmierć męża i afera romansowa
W 1906 r. Piotra Curie potrącił konny wóz ciężarowy, co skończyło się jego śmiercią. Skłodowska była zrozpaczona. Jednak jej kariera toczyła się dalej. W tym samym roku dostała katedrę fizyki po mężu i została pierwszą kobietą-wykładowcą na Sorbonie w Paryżu. Po śmierci Piotra Maria poświęciła się pracy. Próbowała dostać się do Francuskiej Akademii Nauk, jednak mimo jej licznych nagród i osiągnięć odpadła w głosowaniu. Pierwszą kobietą, która trafiła do tej instytucji była doktorantka Skłodowskiej.
Następnie po tym wybuchła afera romansowa Marii z Paulem Langevinem. Prasa oskarżała Skłodowską o rozbijanie małżeństwa. Po jakimś czasie doszły także oskarżenia noblistki o bycie Żydówką. Zarzuty odbijały się na kobiecie, jednak ona wciąż poświęcała się pracy. W 1911 r. otrzymała Nagrodę Nobla z chemii. Została pierwszym człowiekiem, który otrzymał tę nagrodę dwukrotnie.
Skłodowska-Curie pomaga ludziom
Trzy lata później dzięki wsparciu rządu francuskiego udało się Marii wznieść Instytut Radowy. Zajmowano się tam chemią, fizyką i medycyną. Prowadzono prace i badania nad promieniotwórczością i radioizotopami. Z instytutu wyszło także czterech noblistów.
W czasie wybuchu I wojny światowej Skłodowska strzegła Instytutu Radowego. Władze Francji określiły rad „dobre narodowym”. Maria zaangażowała się w działalność medyczną na wojnie. Wraz z aparatem rentgenowskim robiła zdjęcia żołnierzom w warunkach polowych – uratowało to życie wielu z nich. Z matką przebywała Irene, która szkoliła techników radiologów. W 1916 r. jako jedna z pierwszy kobiet Maria zrobiła prawo jazdy. Prowadzenia samochodu miało usprawnić pomoc.
Po wojnie Skłodowska udała się do USA, gdzie uzbierała pieniądze na zakup grama radu do Instytut Radowego w Paryżu. Pod koniec lat 20. stan zdrowia polskiej noblistki zaczął się pogarszać. Ponownie na zaproszenie dziennikarki Marii Meloney Skłodowska udała się do Stanów Zjednoczonych. Zebrane pieniądze przeznaczyła na zakup grama radu do Instytutu Radowego w Warszawie (który dziś nosi nazwę Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie).
Schyłek życia
Maria Skłodowska-Curie zaczęła tracić wzrok. W 1934 r. dostała gorączki i dreszczy. Badający ją lekarze zdiagnozowali grypę, a następnie gruźlicze zmiany w płucach. Uczona postanowiła wyjechać do sanatorium Sancellemoz w Passy. Tamtejsi lekarze stwierdzili, że Skłodowska ma anemię złośliwą, która szybko się rozwija. Dodatkowo Maria miała chorobę popromienną. 4 lipca 1934 r. zmarła. Została pochowana obok męża w Sceaux. W 1995 r. ich szczątki przeniesiono do Panteonu w Paryżu.
Czytaj także: Film o Marii Skłodowskiej-Curie w kinach w 2016 roku
Fot.: Maria Skłodowska z mężem/ commons.wikimedia.org
