Bitwa morska pod Oliwą

28 listopada 1627 polska flota starła się z flotą szwedzką w Zatoce Gdańskiej niedaleko Oliwy. W boju naprzeciw siebie stanęło 10 okrętów polskich i 6 szwedzkich. Była to największa bitwa morska stoczona przez polską eskadrę w naszej historii i zakończyła się zwycięstwem. Niestety victoria ta nie została odpowiednio wykorzystana, mimo to warto docenić jej historyczną wartość propagandową ujętą w haśle Polak potrafi!

14 sierpnia 1626 Szwedzi wypowiedzieli wojnę miastu Gdańsk wchodzącemu w skład Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Ich flota składająca się z 16 okrętów przez całe lato 1627 blokowała Zatokę Gdańską. Na jesieni admirał Nils Göranssen Stjernskjöld postanowił odesłać na zimę część statków w związku z tym, iż Polacy nie podejmowali działań zaczepnych i nie spodziewał się ataku z ich strony. Pozostawił w rejonie 12 okrętów – 6 stacjonowało w porcie w Pilawie, pozostałe blokowały Gdańsk. Na to właśnie czekała Królewska Komisja Okrętowa, która w imieniu króla Zygmunta III pełniła władzę zwierzchnią nad polską flotą

Admirałem polskie floty był Wilhelm Appelman. Tak się jednak stało, że tuż przed bitwą zaniemógł i w jego miejsce dowództwo powierzono fryzyjczykowi, kapitanowi Arendowi Dickmanowi. Wiceadmirałem został mianowany Herman Witte, a dowódcą piechoty morskiej Jan Storch.

W bitwie po stronie polskiej wzięły udział następujące jednostki:

A tak przedstawiał się skład floty szwedzkiej :

Mimo polskiej przewagi liczebnej siły były stosunkowo wyrównane zważywszy na lepsze wyposażenie Szwedów i ich większe doświadczenie bojowe. Polacy dysponowali 1160 żołnierzami załogi, przeciwnicy mieli na swych usługach o około 400 osób mniej.

Do konfrontacji doszło podczas patrolowania Zatoki Gdańskiej przez szwedzką eskadrę. Płynęli oni od strony Helu w kierunku Redłowa. Polaków dostrzegli w pobliżu gdańskiego portu. Widok wrogich okrętów był dla nich sporym zaskoczeniem. Admirał Stiernsköld postanowił zawrócić. Wówczas na czoło polskiej floty wysunął się Święty Jerzy, który zaatakował admiralski okręt przeciwnika. Doszło do wymiany salw burtowych po czym oba statki zrównały się i doszło do abordażu. W ferworze walki ranny został Stiernsköld ( zginął potem w wyniku odniesionych ran) i poległ kapitan Tigerna. Na pomoc walczącym polakom ruszyła Panna Wodna, jednak nie było to już potrzebne. Gdy walka na okręcie dogorywała, zabłąkana kula trafiła w admirała Dickmana, który niestety zginął. Tigern ostatecznie został zdobyty.

Drugie starcie zapoczątkował Wodnik atakując szwedzkiego Solena. Zanim doszło do abordażu Polacy zdążali oddać dwie salwy w stronę nieprzyjaciela. Na nieszczęście załogi Wodnika okręt przeciwnika był znacznie większy i lepiej uzbrojony, zdołał więc zadać Polakom spore straty. Gdy sytuacja zaczęła wymykać się spod kontroli kapitan polskiego okrętu postanowił wezwać na pomoc Króla Dawida, ten jednak zignorował prośbę i zwlekał z pomocą. Z odsieczą za to pospieszył zagrożonemu okrętowi Biały Lew, który przeważył szalę zwycięstwa na stronę Polską. Widząc beznadziejność zaistniałej sytuacji, kapitan szwedzkiego okrętu rozkazał go wysadzić. Jeden z żołnierzy podłożył ogień w prochowni co doprowadziło do eksplozji zatapiającej statek. Pozostałym szwedzkim jednostkom udało się uciec, mimo polskiego pościgu.

Straty Szwedzkie w tej bitwie to 2 okręty i około 300 zabitych. Po stronie polskiej zginęło około 50 osób. Polacy prócz admiralskiego okrętu Szwedów – Tigerna, niewiele zyskali na tej wygranej. W przyszłości ta bitwa urośnie do rangi symbolu stając się ważnym elementem propagandy – młoda i niedoświadczona polska flota zdołała pokonać takie wilka morskiego jakim była Szwecja.

Obu poległych admirałów pochowano z najwyższymi honorami w gdańskiej bazylice Mariackiej.

fot. wikimedia