Konspirator, który poderwał wszystkich do powstania!

Powstanie listopadowe często traktuje się jako jedyne, które miało szansę powodzenia. Jego inicjatorem stał się Piotr Wysocki, którego rocznicę śmierci dziś obchodzimy. 

Piotr Wysocki urodził się 10 września 1797 roku w Winiarach, które obecnie są dzielnicą Warki. Był synem Jana i Katarzyny Wysockich, herbu Odrowąż. Początkowo kształcił się w szkole pijarów w Warszawie, ale szybko podjął decyzję o rozpoczęciu kariery wojskowej. W tym celu wstąpił do Szkoły Podchorążych Piechoty.

Szkoła Podchorążych

To właśnie Szkoła Podchorążych Piechoty stała się przyczyną nieśmiertelnej sławy Piotra Wysockiego. Podczas służby zbliżył się do środowisk patriotycznych, głównie z powodu ciężkich warunków wojskowych. Od 1928 roku Wysocki był instruktorem w Szkole Podchorążych i rozpoczął tworzenie wokół siebie tajnej organizacji niepodległościowej, zwanej Sprzysiężeniem Wysockiego. Chciała ona wywołać zbrojne powstanie na ziemiach polskich. W 1929 roku chciała ona wymusić na przebywającym w Polsce carze powrót do swobód politycznych i przestrzeganie konstytucji, ale spotkało się to ze sprzeciwem senatorów wtajemniczonych w działalność organizacji. Wydarzenie to stało się inspiracją dla Juliusza Słowackiego, który spisek koronacyjny opisał w swoim „Kordianie”.

Polacy! Wybiła godzina zemsty!

Działalność Sprzysiężenia Wysockiego doprowadziła w końcu do wybuchu powstania listopadowego. Przywódca miał sam rozpocząć powstanie wieczorem, 29 listopada 1830 roku, przerywając jedne z zajęć z mową: Polacy! Wybiła godzina zemsty. Dziś umrzeć lub zwyciężyć potrzeba! Idźmy, a piersi wasze niech będą Termopilami dla wrogów. Sam Piotr Wysocki nie ograniczył się oczywiście do rozpoczęcia powstania, ale brał w nim czynny udział. Był m.in. adiutantem jednego z naczelnych wodzów, Michała Radziwiłła i walczył m.in. pod Wawrem, Grochowem i Dobrem. Dosłużył się stopnia pułkownika, a we wrześniu 1831 roku dostał się do niewoli rosyjskiej.

Zesłanie

Piotr Wysocki po aresztowaniu przez Rosjan został trzykrotnie skazany na karę śmierci. Ostatecznie ukazem carskim zmieniono ją na ciężkie roboty i zesłanie na Syberię. Po próbie ucieczki Wysocki został karnie zesłany do kopalni miedzi w Akatui, gdzie był przykuty do taczki i w ten sposób pracował. Z czasem pozwolono mu osiedlić się na miejscu, zaś na mocy carskiej amnestii z 1857 roku mógł wrócić do Polski. W kraju zamieszkał w Warce, gdzie dom podarowało mu społeczeństwo. Tu poświęcił się pracy historycznej i pozostał samotny aż do śmierci 6 stycznia 1875 roku. Pochowano go w grobie z napisem „Wszystko dla ojczyzny – nic dla mnie”, a jego pogrzeb stał się okazją do wielkiej patriotycznej manifestacji.

Czytaj także: Smutna wiadomość. Nie żyje „Gryf”, żołnierz Batalionu AK „Parasol”

Fot.: Wikimedia