Chrzest Mieszka I – początek polskiej państwowości

14 kwietnia 966 roku, prawdopodobnie w Gnieźnie, piastowski książę Mieszko I przyjął chrzest z rąk pierwszego polskiego biskupa Jordana. Do dnia dzisiejszego istnieje wiele hipotez dotyczących szczegółów tego wydarzenia, ze względu na brak wiarygodnych opisów kronikarskich i innych źródeł historycznych.

Książę Mieszko I jest pierwszym w pełni historycznie potwierdzonym władcą słowiańskiego plemienia Polan i faktycznym twórcą państwa polskiego. Urodzony prawdopodobnie pomiędzy 922 – 945 rokiem, panował aż do swojej śmierci, czyli do dnia 25 maja 992 roku. Za jego rządów Polanie poprzez liczne podboje oraz skomplikowane systemy sojuszy i układów stali się dominującym plemieniem, tworząc tym samym pierwotny organizm państwowy. Pozwoliło to w ostateczności przyjąć wiarę chrześcijańską i wprowadzić Polskę w krąg cywilizacji łacińskiej.

Bezpośrednią przyczyną podjęcia przez Mieszka I decyzji o chrystianizacji państwa, było jego pragmatyczne spojrzenie w przyszłość. Władca, który pozostawał w konflikcie z okolicznymi ludami, szukał wsparcia z zewnątrz. Przyjęcie wiary z Europy zachodniej przynajmniej w pewnym stopniu stawiało go na równi z pozostałymi władcami, jednocześnie odsuwając widmo próby siłowego podporządkowania państwa poprzez proces przymusowej chrystianizacji. Zagrożenie to było o tyle realne, że najbliższy niemiecki ośrodek administracji kościelnej – metropolia magdeburska, decyzją papieża Jana XIII nie miał ustanowionej granicy wschodniej. Rodziło to obawę, że Cesarstwo Niemieckie będzie rościć sobie prawo do rozciągnięcia jurysdykcji biskupiej na te tereny. Dzięki zręcznym zabiegom polskiego księcia, udało się dojść do porozumienia z Czechami i w 965 roku Mieszko I pojął za żonę córkę księcia Bolesława I Okrutnego – Dobrawę.

Ze względu na wielość wersji zawartych w przykazach kronikarskich, nie jesteśmy w stanie odtworzyć ostatecznej wersji przebiegu samego chrztu. Mieszko I wraz z najbliższym otoczeniem, w tym możnymi i rycerstwem, przyjął wiarę rzymską dnia 14 kwietnia 966 roku. Najbardziej rozpowszechniona wersja, że wydarzenie to miało miejsce w Gnieźnie, nie jest do końca potwierdzona. Według innych źródeł historycznych, konwersja księcia wraz z otoczeniem mogła mieć miejsce poza Polską. Popularną lokalizacją jest niemiecka Ratyzbona, która w owym czasie była centrum misyjnym na pogański wschód Europy. Przypuszczalnie to właśnie stamtąd, poprzez Czechy, przybywali pierwsi duchowni i dostojnicy kościelni, mający zadanie krzewić nową wiarę.

Znaczenie przyjęcia chrztu przez Mieszka I jest ogromne. Nowopowstałe państwo nie tylko zyskało status równoprawny wobec innych państw zachodniej Europy, ale również otrzymało możliwość czerpania wiedzy praktycznej przekazywanej przez Kościół. Przybycie na terytorium Polski przedstawicieli duchowieństwa katolickiego, którzy jako jedyni posiadali umiejętności: czytania, pisania oraz znajomość geometrii i algebry, pozwoliło na rozwój naukowy oraz wprowadzenie wielu udogodnień gospodarczych życia codziennego. Wreszcie odsunięto groźbę zachodniej inwazji pod postacią „wyprawy krzyżowej”, w celu likwidacji pogaństwa i wprowadzenia siłą nowej wiary. Sam proces konwersji ludności słowiańskiej przebiegał dość powoli, jednak nie obfitował w żadne znaczące w skali państwa wydarzenia. Opór pogan oraz kult starych wierzeń i tradycji utrzymywał się jeszcze miejscami nawet do XVI wieku, jednak w porównaniu do wydarzeń z innych części Europy, miał on wymiar w zasadzie symboliczny i pozostawał bez żadnego znaczenia.

fot. wikimedia commons