Stosunki Piastów z księstwami ruskimi w XI-XII wieku – zarys

Kontakty dynastii piastowskiej z książętami ruskimi mają długą chronologię. Piastowie od początków państwowości polskiej starali się podporządkować sobie ziemie ruskie. Nie zawsze chodziło o bezpośrednie przyłączenie tych terytoriów, a w większości przypadków o polityczne podporządkowanie tych ziem. Niniejsza praca jest zarysem polityki władców piastowskich wobec terytoriów tzw. Rusi Halicko-Włodzimierskiej.

Informacje o działaniach politycznych Bolesława Chrobrego na Rusi możemy czerpać z kroniki biskupa merseburskiego Thietmara. Tak więc podaje on informację, że Chrobry wyprawił się na Ruś zaraz po zawarciu pokoju z Henrykiem II (1013). Biorą w niej udział posiłki niemieckie. Polski książę występuje jako sojusznik Światopełka w jego konflikcie z ojcem, Włodzimierzem I. Chodziło o zmianę zasad dziedziczenia na tronie w wyniku czego Światopełk byłby stracił następstwo. Dodajmy, że Światopełk był zięciem Chrobrego od 1012 r. Nie mamy informacji o samym przebiegu interwencji i jej wyniku. Faktem jest, iż Światopełk został uwięziony przez ojca. Kolejna interwencja Chrobrego miała miejsce w roku 1018. Działa on ponownie na rzecz swego zięcia, który ma poważne trudności w utrzymaniu władzy po śmierci ojca. Przeciwko Światopełkowi wybuchł bunt pod przewodnictwem jego brata Jarosława Mądrego. Wojska piastowskie pokonały armię Jarosława, który wygnał brata, nad Bugiem, a nastepnie zajął Kijów. Jednakże nie udało się go utrzymać z powodu buntu jaki wybuchł przeciwko Chrobremu. Prawdopodobnie był on wywołany przez samego Światopełka, bo dopóki Chrobry przebywał w Kijowie to on znajdował się na drugim planie. Na poparcie tej tezy można podac fakt, że Bolesław nie podejmował już działań na rzecz Światopełka, który w niedługim czasie uttracił władzę.

Gdy Mieszko II wygnał swoich braci, starszy z nich, Bezprym udał się do Jarosława Mądrego, by ten pomógł mu odzyskac tron. Ten go poparł i w 1031 r. najechał teren Grodów Czerwieńskich aż po San i Wisłok. Z drugiej strony atakował cesarz niemiecki. Zagrożony Mieszko udał się do Czech. Bezprym objął władzę w kraju lecz jego krwawe rządy doprowadziły do jego rychłego upadku.

Czytaj także: Geostrategia, czas na radykalne zmiany

Dobre stosunki z Jarosławem miał Kazimierz Odnowiciel. Przy pomocy ruskich posiłków udało mu się odzyskać Mazowsze w 1047 r.

W roku 1068 Izasław (syn Jarosława) został pozbawiony tronu przez swojego wuja. Rok później w jego interesie interweniował Bolesław Szczodry. Działania te zakończyły się pozytywnie. Jednakże w 1073 r. Izasław został wygnany przez braci. Tym razem jednak polski król poparł jego przeciwników. Sytuacja musiała się jednak diametralnie zmienić, bo już w 1076 r. Szczodry ponownie wyrusza na Ruś, by osadzić na tronie Izasława.

Kolejne ważne wydarzenia miały miejsce za panowania Bolesława Krzywoustego. Około 1103 r. Bolesław ożenił się z ruską księżniczką Zbysławą, a później wydał za księcia ruskiego swoją siostrę. Koligacje rodzinne spowodowały udział posiłków ruskich w jego walce ze Zbigniewem. W latach 1121-22 na państwo Bolesława urządzał najazdy książę przemyski, który byl sojusznikiem Pomorzan w ich walce z Bolesławem. Około 1137 r. nastąpiło ocieplenie stosunków z Rusią. Bolesław Kędzierzawy został ożeniony z Wierzchosławą, córką księcia Wsiewołoda Mścisławicza.

W 1140 r. Władysław II Wygnaniec zawarł sojusz z księciem kijowskim Wsiewołodem Olegowiczem. Udzielił mu również pomocy zbrojnej w wojnie z księstwem włodzimierskim. Z kolei książe ruski wspomagał Władysława w jego walce z braćmi. Za pomoc otrzymał w 1145 r. Wiznę wraz z przyległościami.

Również Kazimierz Sprawiedliwy zaangażował się na Rusi. Jak to było w zwyczaju aranżował małżeństwa. W latach 80. ograniczył się jednak do księstw graniczących z jego domeną. W 1180 r. interweniował w spór pomiędzy książętami z Brześcia i Drohiczyna, a księciem z Mińska. Nawet książę z Drohiczyna zapisał go synowi Bolesława Kędzierzawego. Rok 1182 to czas interwencji w Brześciu na rzecz siostrzeńca Światosława. Po jego otruciu Sprawiedliwy osadza na tronie jego brata Romana. Stał się on wiernym sojusznikiem Piasta. W 1190 interweniuje on na Rusi Halickiej z polecenia cesarza. Jednak to zaangażowanie na tym terenie popsuło stosunki z Węgrami.

Foto: Jan Matejko, Koronacja pierwszego króla R.P./Ewa Suchodolska, Marek Wrede (1998). Jana Matejki Dzieje cywilizacji w Polsce. Zamek Królewski w Warszawie/commons.wikimedia.org