W czwartek o godzinie 12.07 kończy się astronomiczna wiosna, a zaczyna astronomiczne lato. Potrwa ono 94 dni 10 godz. i 39 min. Na letnim, nocnym niebie miłośnicy astronomicznych obserwacji będą mogli zobaczyć m.in. zaćmienie Księżyca czy tzw. Wielką Opozycję Marsa.
Początek astronomicznego lata nastąpi 21 czerwca o godz. 12.07, kiedy to Słońce przejdzie przez punkt przesilenia letniego i wstąpi w znak Raka. Astronomiczne lato zakończy się w nocy z 22 na 23 września (równonoc jesienna).
Lato to okres krótkich, ale ciepłych nocy, które miłośnicy astronomii chętnie wykorzystują do obserwacji ciekawych zjawisk na niebie. Co takiego astronomowie polecają do obserwacji w tegoroczne wakacje?
Wielka Opozycja Marsa
Astronomicznym przebojem końcówki lipca będzie Wielka Opozycja Marsa. 27 lipca Czerwona Planeta znajdzie się najbliżej Ziemi w swoim ruchu orbitalnym wokół Słońca, a na dodatek będzie wtedy w pobliżu peryhelium swojej orbity (punktu najbliższego względem Słońca). To oznacza niewielki dystans Ziemia-Mars w porównaniu z innymi latami. Odległość ta wyniesie 57,77 mln km, czyli kilkanaście milionów kilometrów mniej niż dwa lata temu w przypadku zwykłej opozycji Marsa.
Czytaj także: W środę początek astronomicznej wiosny
Wielkie Opozycje Marsa następują co kilkanaście lat, astronomowie zachęcają więc, aby skorzystać z okazji i zobaczyć przez teleskop szczegóły widoczne na powierzchni planety. Nawet przez względnie niewielki teleskop będzie można spróbować dostrzec czapy polarne.
O ile Marsa można obserwować w tygodniach poprzedzających i następujących po Wielkiej Opozycji, to zaćmienie Księżyca zobaczymy tylko w danym dniu i w określonym przedziale godzin. Tak się składa, że najbliższe całkowite zaćmienie Księżyca również nastąpi 27 lipca. W Polsce będzie widoczne wieczorem przy wschodzie Księżyca. Srebrny Glob pojawi się nad horyzontem 12 minut po rozpoczęciu fazy częściowej zaćmienia. Faza całkowita będzie trwać 1 godzinę i 43 minuty.
Spadające gwiazdy
Każdego roku w wakacje organizowane są „noce spadających gwiazd”, zwykle w okolicach maksimum roju meteorów o nazwie Perseidy. Przypadnie ono w drugiej połowie nocy z 12 na 13 sierpnia, a cały okres aktywności roju rozciąga się od 17 lipca do 24 sierpnia. Perseidy to białe, szybkie meteory, które mogą pojawiać się w seriach po kilka-kilkanaście w ciągu paru minut. W trakcie maksimum może pojawić się nawet 150 takich zjawisk na godzinę. Źródłem Perseidów jest kometa 109P/Swift-Tuttle, a rój jest znany już od starożytności.
Oprócz Perseidów latem aktywne są także inne roje meteorów, takie jak Bootydy (powolne czerwone meteory), Południowe Delta Akwarydy oraz kilka dodatkowych z dużo mniejszą liczbą zjawisk „spadających gwiazd”.
Na rozgwieżdżonym letnim niebie można łatwo też dostrzec Trójkąt Letni, złożony z jasnych gwiazd. Sam w sobie nie jest gwiazdozbiorem, tylko asteryzmem, czyli układem gwiazd przypominającym jakiś wzór na niebie. Nie jest jednak zaliczany do gwiazdozbiorów. Na Trójkąt Letni składają się najjaśniejsze gwiazdy z konstelacji Lutni, Łabędzia i Orła. Są to odpowiednio Wega, Deneb i Altair.
Zaobserwujemy inne planety
Podczas tegorocznego lata mamy okazję do obserwowania wielu jasnych planet, a także tych mniej okazałych. W przypadku Merkurego, jego czas widoczności szybko się skraca. Na początku lipca zachodzi około 80 minut później niż Słońce, ale na koniec miesiąca będzie już niewidoczny na wieczornym niebie. Pojawi się ponownie w połowie sierpnia, ale na niebie porannym.
Jako Gwiazda Wieczorna bardzo jasno świeci Wenus. Będzie tak przez całe lato. Na początku lipca Wenus będzie zachodzić około godz. 23, a potem stopniowo coraz wcześniej – we wrześniu około godz. 21. Wenus bez problemu dostrzeżemy gołym okiem na wieczornym niebie, jako najjaśniejszą po Księżycu.
Mars na przełomie czerwca i lipca wschodzi około godz. 23, ale będzie to następowało coraz szybciej. W sierpniu będzie wschodził już równo z zachodem Słońca. Niestety planeta będzie widoczna dość nisko nad horyzontem, ale za to będzie wyjątkowo jasna, osiągając na przełomie lipca i sierpnia, w maksimum blasku, jasność większą niż Jowisz. Marsa również bez problemu dostrzeżemy gołym okiem.
Kolejną bardzo jasną planetą, doskonale widoczną gołym okiem, jest Jowisz. Na początku lipca będzie widoczny do około godz. 1, a później zacznie zachodzić szybciej i na koniec sierpnia będzie znikał za horyzontem już przed godz. 22.
Słabszy od Wenus, Jowisza i Marsa, ale nadal dobrze widoczny gołym okiem, jest Saturn. Na początku lipca będzie widoczny przez całą noc, a pod koniec sierpnia mniej więcej do godz. 23.
Kolejne planety, Uran i Neptun, do obserwacji wymagają już teleskopów. Uran na początku lata wschodzący w drugiej połowie nocy, po kilku tygodniach będzie na niebie już przez całą noc. Neptun będzie zachowywał się podobnie.
Przelot stacji ISS nad Polską
W lipcu ponownie będzie można śledzić przeloty Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) nad Polską. W połowie lipca widoczne, jasne przeloty, będą następować około północy i w godzinach porannych, a później stację ISS będzie można dostrzec trochę wcześniej wieczorem (np. około godz. 22). Okres widoczności stacji ISS potrwa do początku sierpnia.
W identyfikowaniu obiektów na nocnym niebie mogą pomóc aplikacje mobilne (np. Sky Map i kilka innych), programy komputerowe typu planetarium (np. darmowe Stellarium), obrotowe mapki nieba (do nabycia w internecie i w planetariach lub podczas pikników astronomicznych), a w planowaniu obserwacji przydają się zestawienia zjawisk na dłuższy czas, np. bezpłatny „Almanach Astronomiczny na rok 2018” wydany przez Polskie Towarzystwo Astronomiczne.
Źródło: Serwis Nauka w Polsce – www.naukawpolsce.pap.pl
Fot.: pixabay.com
