67 lat temu, 30 czerwca 1946 roku odbyło się w Polsce referendum ludowe.
Konferencja jałtańska zobowiązała władze Polski do szybkiego przeprowadzenia „wolnych i nieskrepowanych” wyborów parlamentarnych. Kierownictwo PPR na przełomie 1945 i 1946 roku przeprowadziło rozmowy w sprawie powołania przedwyborczego Bloku Stronnictw Demokratycznych, w którym oprócz partii współdziałających z PPR uczestniczyłoby także faktycznie opozycyjne Polskie Stronnictwo Ludowe. Utworzenie takiego bloku z udziałem PSL spowodowałoby, że wybory miałyby charakter plebiscytu, a ich wynik byłby z góry ustalony między partiami bloku. Wobec odrzucenia propozycji utworzenia wspólnego bloku wyborczego przez PSL wybory parlamentarne zostały odłożone, a PPR i PPS „odrodzona” wysunęły propozycję przeprowadzenia referendum ludowego.
Krajowa Rada Narodowa wyznaczyła termin głosowania i 30 czerwca wyborcy mieli odpowiedzieć na trzy pytania: czy chcą 1) zniesienia senatu, 2) utrwalenia ustroju gospodarczego zachowującego zmiany wprowadzone przez reformę rolną i nacjonalizację przemysłu, 3) granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej. Pytania zostały tak sformułowane, aby utrudnić zwolennikom PSL inne głosowanie niż zalecała PPR i jej sojusznicy. Celem referendum było stworzenie wrażenia masowego poparcia dla nowej polityki komunistów w Polsce. Jednocześnie referendum było próbą generalną przed planowanymi wyborami do sejmu.
Czytaj także: Geostrategia, czas na radykalne zmiany
Rada Naczelna PSL podjęła uchwałę nawołującą do głosowania „nie” na pierwsze pytanie. Podziemie niepodległościowe wzywało do głosowania dwa lub trzy razy „nie”. W maju rozpoczęła się kampania propagandowa PPR pod hasłem „3 razy tak”. Nasiliły się akcje represyjne władz, ograniczono możliwość działania legalnej opozycji. Samo głosowanie przebiegło bez zakłóceń, ale wyniki ogłoszono dopiero 12 sierpnia. Wg oficjalnych danych na pierwsze pytanie, na „tak” odpowiedziało 68% głosujących, na drugie – 77%, a na trzecie – ponad 91%. PSL zakwestionowało te dane. Wyniki referendum zostały sfałszowane, ponieważ potwierdziły nikłe poparcie wyborców dla PPR i jej sojuszników. Wg tajnych danych PPR przygotowanych dla kierownictwa partii szacowano, że na „nie” na pierwsze pytanie odpowiedziało 73% głosujących, na drugie – 58%, a na trzecie – 33%. Trzy razy „tak” powiedziało 27% głosujących. Sfałszowanie wyników referendum ludowego przekreśliło nadzieje wicepremiera S. Mikołajczyka i większości Polaków, na to, że o losie kraju zdecyduje prawdziwa wola wyborców.
Źródło: www.historykon.pl
Ilustracją do wydarzenia jest plakat z okresu Polski Ludowej – Referendum 3 x TAK (1946). Źródło: Wikimedia Commons
