Średniowiecze to czas wielkiego sporu o inwestyturę. Władcy świeccy wielokrotnie wchodzili w konflikty z hierarchami Kościoła. Wielu duchownych poniosło śmierć, a jednym z najsłynniejszych był św. Tomasz Becket, arcybiskup Canterbury w Anglii. Zginął dokładnie 845 lat temu, 29 grudnia 1170 roku w swojej katedrze, podczas nabożeństwa.
Młody Tomasz
Tomasz Becket urodził się w 1118 roku w Londynie. Ojciec był mieszczaninem, pochodzenia Normandzkiego (jak większość ówczesnych elit), matka też pochodziła z Normandii. Ojciec Tomasza był londyńskim kupcem. Edukację rozpoczął w Merton, w szkole klasztornej kanoników regularnych. Na studia trafił do Paryża. Po ich ukończeniu pomagał ojcu w interesach i jednocześnie pracował w miejskiej kancelarii skarbowej. Następnie trafił na dwór Prymasa Anglii w Canterbury.
Duchowny i biskup. Asceta
Ówczesny Prymas i arcybiskup Cantenbury Teobald przyjął go do kleru swojej diecezji. Postanowił wysłać Tomasza na dalsze studia. Takim to sposobem Tomasz Becket trafił do Bolonii i Auxerre, gdzie zdobył prawnicze wykształcenie. Od 1154 roku był archidiakonem Canterbury, a w roku następnym z woli króla Henryka II został lordem kanclerzem. W 1152 roku został kolejnym arcybiskupem Canterbury i Prymasem Anglii. Przeszedł przemianę wewnętrzną, porzucił dworskie życie na rzecz ascezy. Zrezygnował z godności lorda kanclerza (choć dawała spory dochód) i przywdział włosiennicę. Modlił się, pościł i wspierał biednych i chorych.
Obrońca praw Kościoła i wróg Henryka II
Abp Tomasz Becket stał na straży praw Kościoła. Po uchwaleniu przez Henryka II tzw. Konstytucji klarendońskich w 1164 roku prawa sądownicze Kościoła zostały zagrożone. Wierni świeccy nie mogli trafiać przed sądy kościelne, duchowni mogli trafiać przed sądy świeckie. Władca miał wielki wpływ na elekcję biskupią, a apelacje do papiestwa można było wysyłać tylko po akceptacji króla. Prymas nie zatwierdził tych przepisów, a gdy ówczesny papież Aleksander III je potępił, uczynił podobnie. Został wygnany, zbiegł do Francji, gdzie przebywał do 1170 roku. Traktowany był jednak jako lider opozycji. Dodatkowo Tomasz sprzeciwiał się koronacji następcy Henryka II.
Ostateczne rozwiązanie
Kiedy król Henryk II Plantagenet przebywał w rodzinnej Normandii doniesiono mu o sytuacji w Anglii. Za bunty według monarchy był odpowiedzialny abp Tomasz Becket. Podczas uczty król powiedział:
Poddani moi to tchórze i ludzie bez honoru! Nie dochowują wiary swemu panu i dopuszczają, żebym był pośmiewiskiem jakiegoś tam klechy z gminu
Rychło znalazło się czterech śmiałków, którzy spełnili „wolę” króla: Reginald Fitzurse, Hugh de Moreville, Wilhelm de Tracy i Richard le Breton. 29 grudnia 1170 roku wtargnęli do katedry w Canterbury. Tomasz Becket odprawiał wówczas Nieszpory. Najpierw ruszyli do pałacu, ale arcybiskup już był wtedy w katedrze. Widząc arcybiskupa Tomasza krzyknęli tylko:
Śmierć zdrajcy!!!!
Abp Tomasz Becket został zarąbany przy ołtarzu. Ciężko raniono jego kapelana, który mu asystował. Podczas ubierania go do trumny na jego ciele znaleziono włosiennicę oraz ślady po wielokrotnych biczowaniach. Henryk II został skazany przez papieża Aleksandra III na ekskomunikę. W ramach pokuty został zobowiązany do udziału w krucjacie. Wkrótce zamienił ją na budowę trzech kościołów. Jego grobowiec kazał zniszczyć w 1538 roku słynny Henryk VIII Tudor.
Kult
Tomasz Becket został kanonizowany przez Aleksandra III już w 1173 roku, jako męczennik. Jest patronem Anglii (obok św. Jerzego), duchownych. Przedstawiany w biskupim ubiorze, z palmą męczeństwa lub mieczem. Patronuje także duchownym.
W literaturze i malarstwie
Do jego grobu pielgrzymują bohaterowie Opowieści kanterberyjskich (Canterbury Tales) Geoffreya Chaucera z XIV wieku. Na kanwie sporu Tomasza Becketa z Henrykiem II i śmierci świętego arcybiskupa powstała w 1935 roku sztuka T. S. Eliota Morderstwo w katedrze (Murder in the Cathedral). Opisuje je także książka Filary ziemi Kena Folleta. Morderstwo św. Tomasza Becketa namalowano m.in. na malowidle w kościele Bożego Ciała w Krakowie (zob. foto).
Źr.: brewiarz.pl; wikipedia; piotrskarga.pl; de Voragine J., Złota Legenda
Fot.: Wikimedia Commons
Czytaj również: EUGENIUSZ BODO – NIEPIJĄCY MIŁOŚNIK KOBIET
