Franciszek Pieczka to legenda polskiego kina i teatru. Wykreował kilkaset ról teatralnych i filmowych. Gustlik Jeleń z „Czterech pancernych”, ksiądz z „Chłopów” czy ostatnio Stach Japycz z serialu „Ranczo” to tylko kilka ról z bogatego dorobku teatralnego i filmowego Pieczki. Franciszek Pieczka kończy właśnie 90 lat.
Zwykły chłopak ze wsi, który marzył o aktorstwie
Franciszek Pieczka urodził się 18 stycznia 1928 roku w Godowie, małej wiosce koło Wodzisławia Śląskiego. Pochodzi z rolniczej rodziny, więc nieobca mu była praca na roli, bowiem pomagał w gospodarstwie swoim rodzicom. Miał talent muzyczny i piękny głos, pracował także jako organista godowskiej parafii. Tak wspominał swoje dzieciństwo w jednym z wywiadów:
Czytaj także: W piątek premiera telewizyjna znakomitego filmu o Franciszku Pieczce. \"Myślę, że to jest święty człowiek\
Ja urodziłem się niedaleko kościoła. Mój ojciec przez całe lata był kościelnym. Ja sam przez pewien czas grywałem na organach. Całe moje dzieciństwo związane było z domem, w którym się urodziłem. Było nas sześcioro rodzeństwa. Ja jako najmłodszy najmniej pracowałem fizycznie, ale jak trzeba było, też kosiłem zboże kosą. W końcu trzeba było odrabiać pole. To była albo spółdzielnia, albo jeszcze majątek hrabiego, już teraz dobrze nie pamiętam. Kosiarze szli jeden za drugim. Ja byłem w środku. Nie mogłem zwalniać, bo ten z tylu nogi by mi podciął! Miałem na stopach krwawe odciski, ale koledzy taty mówili mu: „Ale syn ma krzepę!”. A po prostu uciekałem, bo balem się, że mi nogi podetną!
Pieczka udzielił wywiadu z aktorem Marianem Dziędzielem, także pochodzącym z Godowa, w którym obaj wspominają czasy dzieciństwa na śląskiej ziemi. Od dziecka interesował się filmem. Jako młody chłopak uczęszczał pieszo na seanse w Wodzisławiu lub w czechosłowackiej Zawadzie. Po maturze młody Franciszek Pieczka postanowił zostać aktorem.
Aktor
W 1954 roku Franciszek Pieczka ukończył PWST w Warszawie (dzisiaj Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie). Zadebiutował w teatrze w Jeleniej Górze, a w latach 1955-1964 w Teatrze Ludowym w Nowej Hucie. W latach 1964-2014 był aktorem Teatru Powszechnego w Warszawie. Współpracę z tą ostatnią placówką zakończył w skandaliczny sposób, bowiem Pieczka został potraktowany jako „za stary” i postanowił odejść, robiąc miejsce młodszym. Jak mówił w wywiadzie:
Odchodzę z teatru. To jest moja decyzja. Nie chcę być uciążliwy, przeszkadzać w planach ekonomicznych, finansowych. Mimo wszystko jest mi trochę przykro, bo coś zrobiłem dla tego teatru. Przykro, że teatry traktowane są jak fabryki, jak zakład oczyszczania miasta.
Pracę stracili wtedy także m.in. Kazimierz Kaczor i Joanna Żółkowska.
Nie tylko Gustlik
Najsłynniejszą rolą w bogatej karierze Franciszka Pieczki jest oczywiście postać Gustawa „Gustlika” Jelenia, działonowego z załogi czołgu Rudy 102 w serialu „Czterej pancerni i pies”. Wśród filmów, w których wystąpił były m.in wspominani „Chłopi”, „Wesele”, „Królowa Bona”, „Życie za życie. Maksymilian Kolbe”, „Sprawa się rypła”, „Quo Vadis”, „Jasminum”. Od 2007 roku młode pokolenie kojarzy go z rolą sympatycznego alkoholika, o duszy filozofa, Stacha Japycza (męża Michałowej) w serialu „Ranczo”. Jego filmografię zamyka film „Serce, Serduszko i wyprawa na koniec świata” z 2014 roku.
Wiele wyróżnień
Franciszek Pieczka otrzymał wiele odznaczeń i wyróżnień: Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955); Srebrny Hugo dla Franciszka Pieczki za najlepszą kreację męską na MFF w Chicago, 1968 za rolę w filmie „Żywot Mateusza” reżyseria Witold Leszczyński; Złoty Krzyż Zasługi (1974); Odznaka Zasłużony Działacz Kultury (1980); Wielki Splendor (1996)
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (5 stycznia 1998); Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (29 października 2008); Nagroda im. Cypriana Kamila Norwida w kategorii Teatr (2009). Od prezydenta RP Bronisława Komorowskiego Franciszek Pieczka otrzymał Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski w dniu 3 maja 2011 roku. Ostatnie wyróżnienia to: Polska Nagroda Filmowa Orzeł za osiągnięcia życia (2015); Śląska Nagroda im. Juliusza Ligonia (2015); Lux ex Silesia (2015). Moim zdaniem największym wyróżnieniem dla pana Franciszka Pieczki jest wielopokoleniowa już sympatia widzów do aktora, który jest jednym z ostatnich z pokolenia, gdzie liczył się talent i ciężka praca, a nie skandale.
Dubbing
Franciszek Pieczka znany jest z charakterystycznego, niskiego i grubego głosu. Kilkukrotnie podkładał głos pod postacie w filmach m.in. „Banda Rudego Pająka”, Genesis, „Opowieści z Narnii: Lew, czarownica i stara szafa” czy „Alicja w Krainie Czarów”. Jego głosem mówi Lor San Tekka z ostatniej części „Gwiezdnych Wojen”.
źr. filmpolski.pl; fakt.pl; nowiny.rybnik.pl
fot.commons.wikimedia.org/Sławek
Czytaj również: Ogłoszono nominacje do Oscarów. „Zjawa” faworytem
