Krótka historia Iwana Drewicza, rosyjskiego dowódcy o pruskich korzeniach, który pobiwszy jeden z oddziałów konfederatów barskich gonił ich aż do granicy pruskiej, po czym spacyfikował w lasach pomiędzy Zdunami a Cieszkowem.
Kim był?
Iwan/Jan/Johann Drewicz lub Drewitz (wł., niem. Johann von Drewitz/ros. Иван Григорьевич Древиц) urodził się w 1733 r. (źródła rosyjskie mówią o 1739 r.) w Dreźnie. W czasie wojny siedmioletniej walczył jako kapitan piechoty Prus, skąd zdezerterował w szeregi Rosjan. Tam otrzymał stopień majora. W lutym dowodził pułkiem wojsk rosyjskich w korpusie interwencyjnym generała Piotra Kreczetnikowa, który wkroczył w granice Rzeczpospolitej w celu stłumienia konfederacji barskiej. W tym samym roku walczył z konfederatami pod Zdunami i Krotoszynem, co szerzej opisujemy poniżej. Dnia 19 marca 1769 r. na czele wojsk kozackich pobił wojska konfederackie Ignacego Malczewskiego, które schroniły się w Pakości pod Inowrocławiem. Kozacy Drewicza wpadli do Pakości, w której właśnie odbywała się msza. Zabili 200 osób, biorąc stu jeńców. Tych, którym udało się uciec, dopadli pod Notecią. Zakłuli lub utopili wówczas 97 osób. 25 maja 1769 r. w Brzeżanach Drewicz spacyfikował 300 osób, ale wziął stu jeńców. Jesienią wojska Drewicza ponownie nawiedziły Krotoszyn, Zduny i Kobylin w poszukiwaniu konfederatów. Później nasz bohater został awansowany do stopnia pułkownika. 14 lutego 1770 r. otrzymał order św. Jerzego III klasy. W styczniu 1771 rozpoczął oblężenie Jasnej Góry, której jednak nie udało mu się zdobyć. W 1772 dowodził oblężeniem klasztoru Karmelitów Bosych w Zagórzu, które było ostatnią bitwą konfederacji barskiej. Po licznych grabieżach i mordach został mianowany brygadierem i udał się w 1774 r. na Ukrainę. Tam otrzymał jeszcze stopień generała-majora oraz szereg majątków skonfiskowanych konfederatom. Rosyjskie źródła podają jako datę jego śmierci 1783 r. Wszystkie źródła zgodnie podkreślają jego okrucieństwo. Naczelny dowódca rosyjski, feldmarszałek Suworow określił jego okrucieństwa w Polsce, jako:варварские времена – epokę barbarzyństwa, a jego żołnierzy jako: трусливой сволочью, czyli tchórzliwe szumowiny. Napisał w swoich notatkach: Мсье Древиц хвастает, что служил у пруссаков, а я хвастаю, что всегда колотил их, czyli Gdy Monsieur Drewicz chwalił się, że walczył w armii pruskiej, ja chwaliłem się, że ich pokonałem. W czasie konfederacji powstała anonimowa pieśń pt. Jedzie Drewicz, jedzie.
Bitwy z czasów konfederacji barskiej
Ruch konfederacki w Wielkopolsce zaczął się w maju 1768 r. Pierwszym organizatorem wojsk był Wojciech Rydzyński, związany w wielkopolską magnaterią (rodzinami Mniszchów i Sapiehów). Jego oddział nosił nazwę Partia Wielkopolska. Już 11 czerwca 1768 r. wyruszył z Międzyrzecza przez Kościan, Krotoszyn i Odolanów w kierunku Częstochowy celem przyłączenia do siebie oddziału dragonów w sile 150 szabel. W Choczu dogonił ich Konstantinow, carski podpułkownik, ze swym oddziałem. Rydzyński, widząc jego przewagę, nie stawił mu czoła, lecz zdecydował się na odwrót. Jednak 12 czerwca wieczorem wojska konfederackie stoczyły potyczkę z oddziałem rosyjskim pod Raszkowem, w której odniosły zwycięstwo. Ruszyli na Odolanów. Tam dołączył do nich oddział Joachima Potockiego. Konfederaci w sile 600 osób ruszyli na Rawicz i Rydzynę, by tam połączyć się z milicją Sułkowskich w sile 500 ludzi. Rankiem 14 czerwca dogonił ich major Drewicz w sile 1500 ludzi, który przyszedł z pomocą Konstantinowi. Mimo wyższego stopnia Konstantinowa, wojskami dowodził Drewicz. Polacy widząc klęskę rozpoczęli gwałtowny odwrót do granicy z Prusami, która była za Zdunami. W Cieszkowie znajdował się majątek księżnej Katarzyny z domu Sapiehów, która sprzyjała konfederatom. W Zdunach nieoczekiwanie drogę zagrodzili im mieszkańcy niemieccy, barykadując drogę wozami. Drewicz dogonił Polaków, wobec czego stawili oni zacięty opór, tracąc mnóstwo żołnierzy. Niedobitki przedostały się przez barykady od wschodu w kierunku Cieszkowa, lecz na górce w lesie dopadli ich Rosjanie i spacyfikowali. Dziś górka ta określana jest mianem harcerskiej, a las nosił nazwę Schinder, obecnie Sindry. Znając majora Jana Drewicza zapewne wielu bezbronnych jeńców zabito. Niewielu dostało się do niewoli.
Bibliografia
Воспоминания ГЕНЕРАЛ-ФЕЛЬДМАРШАЛА КНЯЗЯ А. А. ПРОЗОРОВСКОГО 1769-1776 (Wspomnienia Generała-Feldmarszałka księcia A.(leksandra) A(leksandrowicza) Prozorowskiego 1769-1776)
W. Szczygielski, Konfederacja Barska w Wielkopolsce 1768-1770, Warszawa 1970
Rocznik Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego (praca zbiorowa), Łódź 1930
G. Kryg, K. Grobelny, Dzieje Zdun – Historia, Zduny 1994
groby.radaopwim.gov.pl
wikipedia.ru, wikipedia.pl, wikipedia.fr
paluki.tygodnik.pl
gazetacz.com.pl
Fot. Konfederaci pod Częstochową w walkach z oddziałami Drewicza (wikipedia)
