90-lecie ocalenia żubra w Puszczy Białowieskiej. W jaki sposób tego dokonano?

Nowe wydawnictwa, konferencje naukowe zaplanował na 2019 r. Białowieski Park Narodowy w ramach obchodów 90-lecia restytucji, czyli ocalenia żubra w Puszczy Białowieskiej. Rocznica wypadająca we wrześniu, będzie obchodzona przez cały rok.

Obchodom 90-lecia restytucji żubra, czyli rozpoczęcia prac nad uratowaniem tego gatunku od zagłady i przywrócenia go do życia na wolności w Puszczy, będzie towarzyszyć okolicznościowe, wybrane w konkursie logo. Jego autorami są dr hab. Rafał Kowalczyk (dyrektor) i dr Tomasz Samojlik z Instytutu Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk w Białowieży.

Białowieski Park Narodowy (BPN) jest najstarszym polskim parkiem narodowym. W Puszczy Białowieskiej, na wolności, żyje największe w Polsce i na świecie stado żubrów. Ich liczba przekracza 500. Żubr to największy europejski ssak lądowy. Zwierzę jest pod ochroną.

Dyrektor Białowieskiego PN dr Michał Krzysiak powiedział PAP, że jednym z planowanych wydawnictw będzie album poświęcony restytucji żubra autorstwa dr Zbigniewa Krasińskiego pt. „Żubr-potęga i majestat”. Nie zabraknie innych wydawnictw popularno-naukowych. Na maj i wrzesień zaplanowano konferencje poświęcone tematyce ochrony żubra.

Rocznica restytucji odnosi się do przywiezienia 19 września 1929 r. do specjalnej zagrody w Puszczy Białowieskiej z ogrodu zoologicznego w Berlinie pierwszych żubrów, które dały początek następnym. Michał Krzysiak i współautorzy (Magdalena Larska, Jerzy Dackiewicz, Krzysztof Anusz) przypominają w najnowszej publikacji w piśmie „Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody”, że był to samiec o imieniu Borusse, do którego dowieziono samicę Bisertę.

W latach 1920-28 w Puszczy Białowieskiej nie było żubrów

„Żubry (Bison bonasus) w stanie wolnym przetrwały do początku XX w., tylko w Puszczy Białowieskiej i na Kaukazie. W wyniku działań I wojny światowej w Puszczy Białowieskiej, zostały zabite wszystkie wolno żyjące żubry nizinne. W maju 1923 r. na Międzynarodowym Kongresie Ochrony Przyrody w Paryżu, przedstawiono program restytucji żubra na terenie Puszczy Białowieskiej, w tym samym roku zostało założone Międzynarodowe Towarzystwo Ochrony Żubra” – przypominają początki restytucji autorzy publikacji.

W odtworzeniu populacji żubra w Puszczy Białowieskiej brało udział dziewięć osobników. „Pomyślny rozwój hodowli sprawił, że pod koniec 1939 r. Polska posiadała 37 żubrów z czego w rezerwacie hodowlanym Parku Narodowego w Białowieży (ówczesna nazwa BPN) przebywało 16 żubrów, w tym 7 należało do linii białowieskiej i 9 linii białowiesko-kaukaskiej. Na całym świecie było wówczas 115 żubrów” – podają autorzy publikacji w „Parkach Narodowych i Rezerwatach Przyrody”.

Przypominają też, że lata 1920-28 były jedynym okresem, kiedy w Puszczy Białowieskiej nie było żubrów, a np. w XIX w. było ich rekordowo dużo – 1,8 tys. Od 1931 r. działa spis genealogiczny żubrów, który nazwany jest „Księgą Rodowodową Żubrów”. Redakcja tej księgi od 1991 r. działa w Białowieskim Parku Narodowym.

Żubr nadal gatunkiem zagrożonym

W artykule podano, że w okresie powojennym, z Ośrodka Hodowli Żubrów w Białowieży wywieziono do innych ośrodków hodowlanych w kraju i za granicą 620 żubrów. Obecnie – według danych Księgi Rodowodowej Zubrów – zwierzęta te żyją w 30 krajach w Europie, a także w Brazylii i Kanadzie.

”Pomimo, że żubry zostały uratowane od zagłady po I Wojnie Światowej, to wciąż pozostają gatunkiem zagrożonym. Zmiany środowiskowe, a także działalność człowieka przyczyniły się do obserwowanego wzrostu ryzyka powstania i ponownego pojawienia się patogenów” – piszą autorzy artykułu.

Dodają, że w ostatnich latach obserwowany jest „wzrost znaczenia nowych, nieznanych lub niewystępujących dotąd w danej szerokości geograficznej patogenów”, które mogą mieć „istotny” wpływ na zdrowie żubra. Dodają, że może to być związane np. ze zmianami zachodzącymi w środowisku, aktywnością człowieka, ale też np. coraz lepszą diagnostyką chorób. 

Źródło: Serwis Nauka w Polsce – www.naukawpolsce.pap.pl, Autorka: Izabela Próchnicka