Legion św. Michała Archanioła i Żelazna Gwardia

Ideałem życiowym Legionisty była męczeńska śmierć za wiarę i ojczyznę. Jednak codzienna praca miała na celu nieść pomoc ludziom, w szczególności ubogiej ludności wiejskiej. Członkowie Legionu często pracowali przy odbudowie i renowacji cerkwi, pomocy przy żniwach itp. – pisze w tekście Kazimierz Sławiński z ONR.

Corneliu Zelea Codreanu miał polskie korzenie. Mianowicie jego ojciec używał jeszcze nazwiska Zieliński, po czym pozostał ślad w członie nazwiska „Zelea”, jednak sam Corneliu nie utożsamiał się ze swoim pochodzeniem w żaden sposób. Studiował prawo na Uniwersytecie w Jassach (uk. w czerwcu 1922 r.) oraz ekonomię polityczną w Berlinie, a następnie w Jenie, jednak nie ukończył tego kierunku z powodu braku środków na pobyt za granicą. Powrócił zatem do Rumunii, gdzie w marcu 1923 r. znalazł się w gronie założycieli nowej organizacji nacjonalistycznej: Ligi Obrony Narodowo-Chrześcijańskiej (LONC). Za działalność w wyżej wymienionym ugrupowaniu był dwukrotnie aresztowany (29.III.1923, 9.X.1923) pod zarzutami: „zorganizowania próby zbrojnego przewrotu” oraz „przygotowania zamachów bombowych i zabójstw politycznych”. Nie udało mi się ustalić, na ile te zarzuty były prawdziwe, tak czy inaczej Codreanu nie został w związku z nimi skazany, co świadczy raczej o ich małej mocy. Wraz z pięcioma towarzyszami walki przebywał w więzieniu Vacaresti (rum. Văcărești) w Bukareszcie, gdzie ślubował przed ikoną Archanioła Michała w więziennej kaplicy złożenie całego życia w ofierze sprawie chrześcijańsko-narodowego odrodzenia Rumunii.

Po kolejnym uniewinnieniu (rok 1925) postanawia dokończyć przerwane wcześniej studia i wyjeżdża, tym razem do Francji (do Grenoble), skąd powraca do kraju w 1927 r. Zastaje jednak walki wewnętrzne o przewodnictwo w LONC, dlatego opuszcza tę organizację z zamysłem założenia własnej – nie partyjnej, lecz kadrowej wspólnoty o charakterze mistyczno-ideowego „zakonu”, na wzór średniowiecznych zakonów rycerskich. 24.VI.1927 r. powstaje Legion Archanioła Michała, a jego założyciel głosi: „Legion jest organizacją opartą na dyscyplinie. Legion kieruje się czystym nacjonalizmem, wypływającym z nieograniczonej miłości do Narodu i Ojczyzny. (…) Legion broni ołtarzy Kościoła, które wrogowie pragną zburzyć. (…) Legion stoi niezłomnie na straży wokół tronu, na którym zasiadali Książęta i Królowie poświęcający się w obronie chwały i dobra Narodu. Legion pragnie wznieść dzięki mocy ducha i sile ramion potężny kraj – Nową Rumunię” (Droga Legionisty, C. Z. Codreanu, Chorzów 1993). Jawnie formułowanym ideałem życiowym Legionisty była męczeńska śmierć za wiarę i ojczyznę. Jednak codzienna praca miała na celu nieść pomoc ludziom, w szczególności ubogiej ludności wiejskiej. Członkowie Legionu często pracowali przy odbudowie i renowacji cerkwi, pomocy przy żniwach itp.

Publiczny okres działalności Legionu rozpoczął się w 1929 r. W roku 1930 główna siedziba przeniesiona została z Jass do Bukaresztu, a szeregi Legionu zasilili liczni młodzi intelektualiści. W tym samym roku (a dokładnie 20.VI) działalność zaczyna zbrojne ramię Legionu – Żelazna Gwardia (rum. Garda De Fier), charakteryzująca się umundurowaniem w zielone koszule. Skutkuje to aktami wrogości ze strony władz (być może poczuciem zagrożenia, bodźcem mógł być także w tym przypadku jawny antysemityzm lub generalnie nacjonalizm prezentowany przez Legion oraz Gwardię) tzn. delegalizacjami, które mają miejsce w latach 1931 i 1933, czego wynikiem jest odwet – zabójstwo premiera Iona Duci, żywiącego wyjątkową nienawiść do ugrupowań Codreanu. Mimo zarzutów i represji czyny Legionu zyskują poparcie w społeczeństwie, co w wyborach (XII.1937) pozwala osiągnąć sukces na poziomie 16% głosów. W przeliczeniu dawało to 66 miejsc w parlamencie. Codreanu na czele ze swoimi organizacjami staje się realną siłą polityczną. Zmusza to króla Karola II, którego rządy nie spełniały jedynie funkcji symboliczno-reprezentacyjnej (jak obecnie w Anglii) do „ostatecznego rozwiązania kwestii Legionistów”. Na tę decyzję wpływają także namowy małżonki króla – żydówki. Represje nasilają się, w więzieniach mordowani są aresztowani członkowie środowisk podlegających Codreanu, a sam Corneliu zostaje pojmany. W drodze do więzienia w Jilavie, w nocy z 29/30.XI.1938 r. wraz z trzynastoma towarzyszami, giną z rąk wiozących ich konwojentów. Zostali uduszeni, następnie do ciał strzelano, oblano je kwasem siarkowym i przykryto niegaszonym wapnem. Dół w którym złożono zwłoki został zabetonowany. Wszystko to na rozkaz premiera Armanda Călinescu.

Formacje Gwardii oraz Legionu odczuwają wyraźny kryzys. Na ich czele staje Horia Sima, który decyduje się na ucieczkę na terytorium Niemiec. Wyczuwał on szansę przejęcia władzy w kraju, dzięki poparciu oraz umiejętnym wykorzystaniu ekspansywnej polityki III Rzeszy. Do Rumunii powraca we wrześniu 1939 r. i organizuje zamach w ramach zemsty na wspomnianego wcześniej Călinescu. Wobec rosnącej potęgi hitlerowskich Niemiec oraz trudnej sytuacji wewnętrznej Karol II abdykuje, utworzony zaś zostaje zależny od III Rzeszy rząd Iona Antonescu, który na mocy sojuszu z Simą obsadza członkami Żelaznej Gwardii część ważnych stanowisk państwowych (sam Sima został wicepremierem). Wykorzystując swą posadę, organizuje liczne pogromy Żydów, zagrabienia mienia żydowskiego etc., jednak działania te nie są tolerowane przez Antonescu. W przededniu wojny z ZSRS, w której Rumunia miała stanąć po stronie III Rzeszy, postanawia on „oczyścić własne podwórko” z niewygodnych osób. Ludzie należący do Gwardii zostają zwolnieni z pełnionych funkcji, co skutkuje próbą przeprowadzenia przez Simę puczu (21-23.I.1941 r.). Nie udaje się jednak przejąć władzy, zaś większość członków Gwardii i środowisk legionowych znów ucieka na terytorium Niemiec, gdzie zostają internowani i osadzeni w specjalnej części obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie.

Po przejęciu inicjatywy przez aliantów, przełamaniu frontu wschodniego oraz przejściu Rumunii na stronę sowiecką, Sima wychodzi na wolność i dostaje od Niemców zadanie utworzenia w Wiedniu marionetkowego Rumuńskiego Rządu Narodowego. Jako jego najważniejszy członek formuje on Rumuński Pułk Grenadierów SS, w skład którego wchodzą także członkowie Żelaznej Gwardii. Po zakończeniu II wojny światowej ugrupowania znane pod nazwami Żelaznej Gwardii, bądź też Legionu Michała Archanioła przestają istnieć w formie spójnej organizacji. Do lat 50-tych XX w. przetrwały pozostałości struktur najmniejszego szczebla, ukrywając się w konspiracji. W końcu zostały one jednak zlikwidowane przez agenturę sowiecką.

Autor: Kazimierz Sławiński

Obóz Narodowo-Radykalny

Fot. Commons Wikimedia