Kapitan, który otworzył drogę do Warszawy

Gdy trwała zacięta obrona Warszawy to on otworzył wojskom wracającym spod Bzury drogę do Warszawy. Atakiem na bagnety przerwał pierścień niemieckiego okrążenia. Historia Jana Błyskosza jest nie tylko interesująca, ale także i tragiczna…

Rosyjski epizod

Jan Błyskosz urodził się 9 stycznia 1900 (czasami wymienia się rosyjską datę wg kalendarza juliańskiego – 31 grudnia 1899 r.) w Tłuśćcu koło Międzyrzeca Podlaskiego. Jego ojcem był Atanazy Błyskosz, a matką Karolina Sznejk. Jego ojciec zginął w 1917r. w czasie wojny domowej w Rosji. Jan Błyskosz ukończył Gimnazjum Humanistyczne w Czernihowie na Ukrainie i wstąpił ochotniczo do Konnego Gwardyjskiego Pułku w armii gen. Antona Denikina. Poprzez Krym i Galipoli przedostał się do Bułgarii i tam został nauczycielem w Sofijskiej Szkole Artyleryjskiej.

Powrót do Polski

Do Polski wrócił w 1923r. i wstąpił do Wojska Polskiego i rozpoczął naukę w Szkoły Podchorążych i Oficerskiej Szkoły Piechoty, którą zakończył z 7 lokatą. W 1929r. trafiła do 85 Pułku Strzelców Wileńskich, a w 1931r. do 56 Pułku Piechoty Wielkopolskiej. Podobno nie był mile widziany i długo musiał czekać na awans jako były denikinowiec. W roku 1935 objął dowództwo szkolnej kompanii podoficerskiej. Razem z pułkiem w 1938 roku uczestniczył w przyłączeniu Zaolzia do Polski, jako dowódca I baonu. W przeddzień wybuchu II wojny światowej objął dowództwo I batalionu w 56 Pułku Piechoty Wielkopolskiej za mjr Edmunda Kabze.

Wojna obronna i znacząca rola

W bitwie nad Bzurą Jan Błyskosz dwukrotnie zdobył Tum pod Łęczycą, w boju pod Adamową Górą zadał Niemcom poważne straty. Kierując się z żołnierzami na Warszawę, stoczył zacięte walki w rejonie Puszczy Kampinoskiej. 17 września objął dowództwo pułku za ciężko rannego płk Wojciecha Tyczyńskiego. Maszerując na Warszawę otworzył atakiem na bagnety pierścień oblegający Warszawę, lecz został ranny i stracił lewe oko. Przeżył tylko dzięki porucznikowi Zygmuntowi Szatkowskiemu, który wyniósł go stamtąd. Za bohaterski czyn został odznaczony przez gen. J. Rómmla. Tam przekazał dowództwo Tyczyńskiemu. Po kapitulacji został zoperowany w niemiecki m szpitalu wojskowym i umieszczony w oflagu MA w Grossborn.

Wolny czy niewolny?

Po uwolnieniu go w styczniu 1945r. wstąpił do 1 Armii Wojska Polskiego. Wykładał taktykę broni w Rembertowie. W 1946r. został Dowódcą Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza na linii Terespol – Bełżec. Z powodu niezadowolenia ówczesną armią wstąpił tego samego roku do organizacji Wolnośc i Niepodległość, jako szkoleniowiec oddziałów „Zenona” Wyrzykowskiego. Korzystając z amnestii ujawnił się i dostał posadę leśniczego w Makoszce, a później kierownika transportu w Lublinie. 2 lipca razem z synem został aresztowany i skazany na 10 lat więzienia za przynależność do terrorystyczno-kontrrewolucyjnego związku o kryptonimie „Kraj”. Ze względu na zły stan zdrowia w 1954 r. został zwolniony i z pomocą rodziny prowadził ubogie życie. Po październiku 1956r. został przyjęty do szpitala wojskowego, gdzie zmarł. Pochowany jest Łomazach. 2 kwietnia 1993 roku Sąd Wojewódzki w Warszawie, VIII Wydział Karny 54 unieważnił wyrok skazujący z 1952 roku. Zmarł 11 stycznia 1957 r.

Awanse:

1918-lejtnant ( Armia Carska),

1929-podporucznik ( Wojsko Polskie ),

1931-kapitan

1945-major ( Armia Ludowego Wojska Polskiego ),

1946-podpułkownik.

Odznaczenia:

1918-Krzyż św. Jerzego

21 września 1939-Virtuti Militarii V kl.

Bibliografia:

„Gościniec Bialski”, 3/2006 pt.: „Bohater z okolic Łomaz”

Roczniki Oficerskie 1923, 1924, 1928, 1934

„Cóżeś ty za pani…”, Jerzy Korczak, Poznań 1983

„56 Pułk Piechoty Wielkopolskiej” Antoni Artur Korsak, Warszawa 1919

Rzecz Krotoszyńska, art. Łukasz Cichy, „Oni dowodzili krotoszyńskim pułkiem”, 40 (858) 2011

Zdjęcia:

Jan Błyskosz jako więzień oflagu – „Cóżeś ty za pani…”, Jerzy Korczak, Poznań 1983

Jan Błyskosz w 1946 r. – „Gościniec Bialski”, 3/2006 pt.: „Bohater z okolic Łomaz”