104 lata temu, 18 czerwca 1913 roku urodził się w Zakopanem Stanisław Marusarz – polski skoczek narciarski, dwuboista i alpejczyk, czterokrotny olimpijczyk, wicemistrz świata z Lahti (1938), żołnierz Armii Krajowej w stopniu podporucznika. Jeden z najwybitniejszych polskich sportowców okresu międzywojennego. Na skoczniach występował przez ponad 30 lat. Jego imieniem została nazwana słynna Wielka Krokiew w Zakopanem, gdzie co roku odbywają się zawody Pucharu Świata.
Skakać na nartach zaczął w wieku 10 lat. W młodym wieku bardzo szybko zaczął odnosić sukcesy. Pierwszy medal zdobył w 1931 roku, na Mistrzostwach Polski. Kolejne lata to liczne sukcesy zarówno w Polsce jak i za granicą:
Sukcesy krajowe
- 11-krotny mistrz Polski w skokach: 1932, 1933, 1935, 1936, 1937, 1939, 1946, 1948, 1949, 1951, 1952
- wicemistrz Polski w skokach: 1931
- brązowy medalista mistrzostw Polski w skokach: 1955
- 4-krotny mistrz Polski w kombinacji klasycznej: 1932, 1935, 1936, 1946
- mistrz Polski w kombinacji alpejskiej: 1933
- 3-krotny mistrz Polski w zjeździe: 1931, 1933, 1939
- 3-krotny mistrz Polski w sztafecie 5 razy 10 km: 1931, 1932, 1933
- mistrz Polski w sztafecie 4 razy 10 km: 1936
Inne
- mistrz Jugosławii w skokach: 1933
- mistrz Niemiec w skokach: 1933
- mistrz Czechosłowacji w skokach: 1934, 1946
- mistrz Anglii w zjeździe: 1935
- mistrz Anglii w biegu narciarskim: 1937
- Puchar Tatr: 1949
- zwycięstwo w Memoriale Bronisława Czecha i Heleny Marusarzówny: 1952
Po wybuchu II wojny światowej wstąpił do ZWZ-AK, pełniąc służbę kurierską na trasie Zakopane-Budapeszt. Został aresztowany w 1940 r. przez gestapo i skazany na karę śmierci. Na osiemnaście godzin przed rozstrzelaniem popisał się brawurowa ucieczką z więzienia na Montelupich, podczas której został postrzelony. Podczas ucieczki musiał zeskoczyć z drugiego piętra, a następnie wspiąć się na 4 metrowy mur, zwieńczony drutem kolczastym. Po przeciśnięciu się przez wygiętą kratę w oknie zaczął niefortunnie spadać na głowę, ale lecą w dół zdołał wykonać obrót i wylądować na obie nogi. Podobne rzeczy wykonywał już na skoczniach narciarskich ratując się przed upadkiem. Sama ucieczka z więzienia udała się jedynie dwóm osobom spośród sześciu, które się na nią zdecydowały. Do końca wojny ukrywał się na Węgrzech, gdzie trenował węgierskich skoczków i zjazdowców.
– Z więzienia na Montelupich udało mi się uciec tylko dzięki temu, że uprawiałem sport – opowiadał Stanisław Marusarz.
Po wojnie, z powodu problemów z Urzedem Bezpieczeństwa musiał ukrywać się w Karpaczu, gdzie pomagał osobom prześladowanym w przekraczaniu granicy. Następnie zdecydował się wrócić do sportu odnosząc liczne sukcesy jak mistrzostwo Polski (1946, 1948, 1949, 1951, 1952) czy zdobycie Pucharu Tatr (1949) .
W 1966 został zaproszony do otwarcia konkursu Turnieju Czterech Skoczni w Garmisch-Partenkirchen. Postanowił skoczyć na nartach. Miał wtedy 53 lata, a nie skakał od dziewięciu. Decyzja Marusarza wywołała wśród sędziów konsternację. Musiał pożyczyć narty i buty, skoczył jednak w garniturze i krawacie. Organizatorzy podali przez megafony wiek i życiorys polskiego skoczka. Niemieccy kibice zareagowali bardzo żywiołowo, dopingując Polaka. Marusarz osiągnął odległość 66 m. Po wybiegu nosili go na ramionach skoczkowie, m.in. Bjørn Wirkola. Następnego dnia Marusarz otwierał konkurs skoków na olimpijskiej skoczni Bergisel w Innsbrucku. Skoczył w granicach 70 m, przy aplauzie austriackiej widowni.
W 1969 został wybrany narciarzem 50-lecia PZN.
Zmarł na zawał serca 29 października 1993 roku wygłaszając przemówienie podczas pogrzebu swojego dowódcy, profesora Wacława Felczaka, osuwając się na ręce ambasadora Węgier w Polsce.
Stanisław Marusarz był odznaczony trzynastokrotnie polskimi orderami:
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
- Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski – (pośmiertnie, postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego z 8 lutego 2010 „za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za osiągnięcia sportowe oraz działalność na rzecz rozwoju sportów zimowych”)
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Walecznych – dwukrotnie
- Złoty Krzyż Zasługi
- Krzyż Armii Krajowej
- Medal Wojska Polskiego – dwukrotnie
- Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
- Honorowa Odznaka Żołnierza Komendy Głównej AK
- Zasłużony Mistrz Sportu, 1951
Źr.: www.historykon.pl, pl.wikipedia.org
Foto: muzeumtatrzanskie.com.pl, Piotr Drabik commons.wikimedia.org
