Armia Krajowa to siły ok. 390 tysięcy żołnierzy walczących w kraju podczas II wojny światowej. Ich bohaterstwo w dużej mierze przyczyniło się do zwycięstwa nad Hitlerem. Dziś przypada 78. rocznica powołania tej struktury.
Powstanie Armii Krajowej
Armia Krajowa powstała 14 lutego 1942 roku rozkazem gen. Władysława Sikorskiego, Wodza Naczelnego Polskich Sił Zbrojnych. Przemianowana została z istniejącego od 1939 roku Związku Walki Zbrojnej, a jej komendantem został gen. Stefan Rowecki „Grot”. Powstanie AK wiąże się z chęcią zwiększenia rangi struktury – od tego momentu nie był to już zbrojny związek, ale armia. Głównym celem tej struktury było przeprowadzenie zwycięskiego powstania przeciwko III Rzeszy, jednak wiadomo było, że nie dało się tego przeprowadzić od razu. Wcześniej planowano walkę bieżącą, poprzez sabotaż, dywersję, ale również wywiad i propagandę.
Działalność Armii Krajowej
Żołnierze Armii Krajowej składali następującą przysięgę: W obliczu Boga Wszechmogącego i Najświętszej Maryi Panny, Królowej Korony Polskiej, kładę swe ręce na ten Święty Krzyż, znak Męki i Zbawienia, i przysięgam być wiernym Ojczyźnie mej, Rzeczypospolitej Polskiej, stać nieugięcie na straży Jej honoru i o wyzwolenie Jej z niewoli walczyć ze wszystkich sił – aż do ofiary życia mego. Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej i rozkazom Naczelnego Wodza oraz wyznaczonemu przezeń Dowódcy Armii Krajowej będę bezwzględnie posłuszny, a tajemnicy niezłomnie dochowam, cokolwiek by mnie spotkać nie miało. Taki mi dopomóż Bóg.
Armia Krajowa tworzyła struktury wojskowo – organizacyjne na terenie całego państwa. W celu wywołania w przyszłości powstania, skupiła się na odtworzeniu konspiracyjnych sił zbrojnych, a ponadto ochraniała struktury Polskiego Państwa Podziemnego. Początkowo struktury AK skupiły się głównie na dywersji i sabotażu, przede wszystkim skierowanego przeciwko niemieckiemu przemysłowi. Uderzano w transport drogowy i kolejowy oraz skupiano się na niszczeniu przemysłu ciężkiego, metalurgicznego i chemicznego, który służył hitlerowskiej machinie wojennej. Z czasem działania AK skupiły się bardziej na akcjach dywersyjno – partyzanckich. W związku z dużą liczbą niemieckich żołnierzy walczących przeciwko Armii Krajowej, na dalszym etapie wojny dochodziło do bitew partyzanckich.
Zasługi dla Europy
Często zapomina się jak ogromne zasługi miała Armia Krajowa dla zwycięstwa nad Hitlerem. Przede wszystkim obecność wojsk partyzanckich w Polsce przez cały czas angażowała dużą ilość niemieckich żołnierzy w naszym kraju. Armia Krajowa przeprowadziła łącznie ponad 110 tysięcy akcji, a w ponad 1200 z nich brała udział nie tylko niemiecka policja i żandarmeria, ale również Wermaht, także z wojskami pancernymi i lotnictwem. Przez cały okres działania AK wykolejono ok. 1300 pociągów, skutecznie utrudniając Niemcom prowadzenie walk na froncie wschodnim. Niemieckie ofiary Armii Krajowej sięgają 150 tysięcy osób.
To jednak nie wszystko. Armia Krajowa prowadziła również działalność wywiadowczą, dzięki czemu funkcjonariuszom udało się dotrzeć do wielu tajemnic III Rzeszy. Jednym z największych sukcesów była kradzież rakiety V-2, z której część przesłano do Wielkiej Brytanii. Rozpracowano również produkcję bomb V-1 i rakiet V-2, w całej Europie zlokalizowano wiele baz U-Bootów i zakładów Focke-Wulf. Przyczyniono się także do klęski Hitlera na Łuku Kurskim, gdyż zdobyto niemieckie plany tej bitwy. Armia Krajowa była dla Niemców tak dokuczliwa, że w 1944 roku Heinrich Himmler powołał specjalną komórkę Gestapo do badania jej struktury i działalności.
Plan „Burza” i rozwiązanie AK
W 1943 roku dowódcą Armii Krajowej został gen. Tadeusz Komorowski „Bór”. Wobec widma porażki wojsk niemieckich na froncie wschodnim, konieczne było podjęcie konkretnych działań w kraju. 20 listopada 1943 roku gen. Tadeusz Komorowski wydał rozkaz o rozpoczęciu przygotowań do akcji „Burza”. Polegała ona na walce przeciwko wojskom niemieckim i ujawnieniu się przed wkraczającymi na terytorium Polski wojskami radzieckimi. Armia Krajowa miała w ten sposób wystąpić w roli gospodarza. Rozkaz został zaakceptowany przez Radę Ministrów, jednak szybko okazało się, że zamiary Armii Czerwonej i Związku Radzieckiego nie przewidują respektowania struktur AK. Żołnierzy czekało albo aresztowanie albo wcielenie do Armii Czerwonej lub armii Berlinga. Wszystko za sprawą dekretu Józefa Stalina z 1 sierpnia 1944 roku, który nakazywał rozbrajanie oddziałów Armii Krajowej i wszystkich innych organizacji wojskowych, które nie były podporządkowane Polskiemu Komitetowi Wyzwolenia Narodowego.
Osobną kwestią jest jeszcze Powstanie Warszawskie. Początkowo nie było ono zaplanowane jako część akcji „Burza”, jednak działania niemieckie skłoniły dowództwo do decyzji o rozpoczęciu walk w stolicy. Dowódcą AK w Powstaniu Warszawskim był ppłk. Antoni Chruściel „Monter”, a siły Armii w Warszawie liczyły ok. 50 tysięcy żołnierzy. Niestety, Powstanie Warszawskie na skutek braku pomocy ze strony Armii Czerwonej zakończyło się niepowodzeniem.
Od 3 października 1944 roku dowódcą Armii Krajowej został gen. Leopold Okulicki „Niedźwiadek”. To on 19 stycznia 1945 roku wydał decyzję o rozwiązaniu AK. Do wszystkich żołnierzy napisał: Starajcie się być przewodnikami Narodu i realizatorami niepodległego Państwa Polskiego.
Czytaj także: Ten, który ujarzmił górali – ks. Józef Stolarczyk
