Na cześć Polaka – promenada w Budapeszcie

Fascynująca Kultura: Część promenady nad Dunajem po stronie Budy w Budapeszcie otrzymała imię Polaka – Henryka Sławika – przedstawiciela polskiego rządu na emigracji – który w czasie II wojny światowej ratował na Węgrzech polskich obywateli, w tym wielu Żydów.

István Tarlós, burmistrz Budapesztu, przypomniał w piątek podczas ceremonii nadania imienia, że Węgry dały w czasie wojny schronienie 120 tys. polskich obywateli, którzy uciekli z kraju po wybuchu II wojny światowej i części z nich pomógł właśnie Henryk Sławik. W ceremonii w Budapeszcie uczestniczył wnuk Sławika Zbigniew Kutermak.

Ambasador RP Roman Kowalski podkreślił natomiast, że uroczyste nadanie części wybrzeża Dunaju imienia Sławika symbolizuje wyjątkową przyjaźń łączącą Polskę i Węgry.

Czytaj także: Powstańcy na profilowe!

Henryk Sławik (1894-1944) brał udział w trzech powstaniach śląskich i akcji plebiscytowej. Po klęsce wrześniowej w 1939 znalazł się na Węgrzech, gdzie stanął na czele Komitetu Obywatelskiego ds. Opieki nad Uchodźcami Polskimi. Organizował pomoc dla internowanych wojskowych i dla uchodźców cywilnych, pomagał w wyjazdach na Zachód, we współpracy z delegatem węgierskiego rządu Józsefem Antallem wystawiał uchodźcom dokumenty, które wielu z nich – zwłaszcza uciekającym z okupowanej Polski Żydom – uratowały życie. Pomagał ratować żydowskie dzieci, dla których wraz z dr Józsefem Antallem oraz Zdzisławem Antoniewiczem, ks. dr Miklósem Beresztóczym, ks. dr. Árpádem Hanauerem, a przede wszystkim prymasem Jusztiniánem kardynałem Serédi pomógł utworzyć sierociniec w miejscowości Vác pod Budapesztem, który oficjalnie nosił nazwę Dom Sierot Polskich Oficerów. Uratował, wyrabiając fałszywe dokumenty na podstawie wystawianych przez duchownych fałszywych metryk chrztu, ok. 5 tys. polskich Żydów, którzy trafili na Węgry. Zorganizował też, przy współpracy z duchowieństwem, sierociniec dla żydowskich dzieci – dobrze zakamuflowany, bo działający pod szyldem sierocińca dla dzieci oficerów polskich.

Szacuje się, że Henryk Sławik uratował życie prawie 30 000 polskim uchodźcom, wśród których było ok. 5000 Żydów. Przy tajnym wsparciu władz węgierskich organizował też przerzuty Polaków do armii polskiej na Zachodzie.

Po wkroczeniu Niemców na Węgry, w śledztwie całą odpowiedzialność wziął na siebie, mimo tortur nie wyjawiając znajomości z Antallem. Został zamordowany 25 lub 26 sierpnia w niemieckim obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen, gdzie według świadków przed śmiercią krzyknął: „Jeszcze Polska…!”.

Po wojnie władze PRL wiedzę o czynach Sławika skazały na zapomnienie. W 1990 roku pośmiertnie nadano mu tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata. W 2001 roku bliski współpracownik Sławika w Komitecie Obywatelskim, Żyd Henryk Zvi Zimmermann przypomniał o jego dokonaniach.

Jego działalność została opisana m.in. w książce Grzegorza Łubczyka Henryk Sławik – polski Wallenberg (tłumaczenie węg. A lengyel Wallenberg) – która zekranizowano w filmie pt. Mój tata, Henryk Sławik w reż. G. Łubczyka i M. Maldisa – oraz w książce Elżbiety Isakiewicz. W 2010 roku prezydent Lech Kaczyński odznaczył Sławika najwyższym polskim odznaczeniem – Orderem Orła Białego.

Źr.: rp.pl
Fot.: Flickr.com